تورک دیلینده قاب-قاجاقلار

دوستلاردان بیری یازمیش دیر: "بایدا" نه دیر؟
بو سوزون ایثباتیندا بو خالق ماهنی سونا ایشاره اتمیش دیر
سوره نی چایدا گوردوم
الینده "بایدا" گوردوم
نه اوپدوم نه دیشله دیم
اوندان نه فایدا گوردوم

بو گون ائوده اوتورموشدوم. افسانه باجیمدا بیزدی دیر. بایدا حاقدا سوز دوشدو. باشلادیلار تامام قاب-قاجاقلارین تورک دیلینده آدلارین دئمهگه. من او سوزلری یازناق ایسته دیم. بویورون. بو سیز، بودا تورک دیلینده قاب-قاجاقلار:
قدیملر آلمینیوم اولملیلن زامان تامامن قاب-قاجاقلار میس دن یا بورون دن اولار دیر.


قازان

قازان اوچ بوی اولا دیر: 1. بویوک قازان 2. اورتا قازان 3. خوردا قازان 4. قازانچا
بویوک قازان: خئییر - شر قازا نی دیر
اورتا قازان سو قئزدیماق اوچون اودر و اوجاق باشیندا اولار دیر. اوندا یویونماق و پالتار یوماق اوچون، سو قئزدئزازدیرلار.
خئردا قازانا سوود قازانی دا دئییردیرلر. بو قازاندا سوود بیشیرردرلر یا سوودو بیشیریب، پندیر یا قاتیق چالاردیرلار (قاتئق یا پندیری مایالاندیرماق دا دئییلر دیر). پئندیری ده بوندا چالار دیرلار . 
 قازانچادا آز قوناق گلنده یئمک یا دیرریک (قدیملر یئمک یئرینه دیرریک دییردیرلر) بیشیرردیرلر

تیینچه

تیینچه: عاییله ائوز به ائوز دیرریگی (یئمه گی) بیشرمک اوچون دور
تیینچه نین قاپاغی اولماز آمما قاپاق یئرینه، آغزئنا "لمتخته" قویولار.
تیینچه ده غاییله یئمگی بیشیریلر. قازانا بنزه رلی دیر اما قئراقسیز اولور. بیرده قازانین قئلپی اولماز آمما تیینچه نین ایکی دسته سی (قئلپ) اولاار. تیینچه نین قازانلا داها بیر فرقی وار: تتینچه نین آلتی دوز یا صاف اولار

بایدا

بایدا اولچو قابی حساب اولاربیلر. بایدا ایله سود یا اغارتئلاری اولچرلر. اولاچودن علاه، بایدانین بیر اصلی ایشی بودور کی ایچینه سود ساغارلار. یانی سود ساغماق قابی دیر. سود یا قاتیق بور آلوئرین (دئییشمک دئییلر) بایدا واسیطه سی ایله اولجرلر. قونشو قونشویا یاقوهوم قوهومدان سود بورج آلئرسا، دییر: آی قوهوم، بوگون منیم سودوم آزدیر. قائیق چالمالییام. اولورسا سن بو گون بیر "بایدا" سود وئرمنه، من قاتیق چالئم. سحر منه بیر بایدا سنه سود وئررم. بو ایشن آدی دا "سوود دئییشمک" دیر. بایدا نین  آغزی ساده یا قئرجئلی اولار. دسته سی ده اولماز. اگر سوودو لوزاق یدرده ساغسایدئرلار، قئزلار و گلینر یا خانیملار بایدا دولو سوودو باشلارینا قویوب گتیرردیرلر. باشلاری چالئلی اولدوغونا گورا، بایدادان الیله توتماز دیرلار.

قابلاما

قابلاما هر طرف دن دوز اولور.قابلامانین جینسیندن ایکی قئلپئ اولار. ائوز جینسیندن ده قاچاغی اولار. ایندیکی قابلامالارین آغزئ اوستونه قویولور آمما قدیم زامانلارقابلامانین قاپاغئ، پاپاق کیمی ایکی سانئم قابلامانئن دئورون ایچینه آلار دیر. بو ایش سبب اولار دیر تا قابلامانین بوغو ائشیگه چئخماسین و یئمک تئز بیشسین
قابلامانین اغزئنین اورتاسئندا بیر ساپلاغی یا قئلپئ اولار دیر. ب.و قئلپ قابلامانئن ائوز جینسیندن اولار دیر.
قابلامالاردا بئچه بویدا اولار دیر. حتتا قئز اوشاقلارین اویناماغی اوچون ده خئردا قابلامالار اولار

قورود ازن

قورود ازن سخسی (سفال) دن اولار.  دیبی (گوتو یا آلتی) آغزئنا گورا انسیز اولار. آغزئ ایکی قات دیبیندن گئن اولار. بونون ایچینده قورود ازرلر. قورودو ازنه آله ته، "قورود الی" دئییلر. بوندا ازیلن قورودون مزه سی داماخدا قالار. ازیلن قورودونان  "کله جوش" بیشیررلر. قوزود ازن خالیص سخسی دن اولار و اونا هئچ زاد علاوه اولماز. اگر رنگ، سئواق یا شیر (لعاب) علاوه اولورسا، باشقا قاب اولار و آدی مطرح اولار


مطرح

مطرح همن قوردو ازن دیر اما ایچی لوعابلی (شیرلی) اولار. قاتیغی مطرح ده چالاردیرلار. بو ایشین ائزونون ماهیر اوستادی اولاردیر: قاتئقچئلار، مطرح لرده قاتئق مایالاندئراردئلار. مطرحین آغزی اولماز دئر. قاتئقچئلار مطرحین آغزئنا قاردوندان (کارتن) آغئز کسیب، قویاردئرلار

گوودوش

گوودوش، قورود ازن و مطرح کیمی ساخسیئدان دوزلیب و چوخ یوخاری ایستی ده بیشیریلردیر. گودوش دا "ات شورباسی" بیشیریلر دیر. گوودوشا "پیتی قابئ" دا دئییلر. قازان خئییر -شرر اوچون، قابلاما عاییله اوچون و گوودوش ، چوخلوغوندا بیر نفرلیک قاب دیر آمما بو سون زامانلاردا گوودوشون عاییله لیگی ده چئخئب دیر. بو قابئن آشاغاسی بیر آزجاجئق آغزئندان گئنیش اولار. بویودا آبخوردان اوزون اولار. آمما قاپاغئ اولار.  آغزئنین قئراغلاری اشیگه ساری آچئلار.قاپاق، اونون اوستونه و ایچینه اوتورار.
اصلینده گوودوش دا بیشیریلنلری، تندیرده بیشیررلرو تندیرده چئورک بیشیریندن سونرا، قالان گوزون اورتاسئنا پیتینی یا گوودوشو قویلارلار.  تندیرین قاپاغین قویارلار یادا ساجئ یا مئؤمئیینی تندیرین آغزئنا چئویررلر تا تندیره اولان گوودوشلارین دیرریکلری تئز بیشسین. بو ات شورباسینین هر بیر زادین، باشدا گوودوشا توکرلر و بیشندن سونرا، تندیردن چئخارارلار.

تاسکاباب

تاسکاباب یا "تاوا" نئن فورملاری چوخ فرقیلی دیر. جور به جور بویلارئ واری دیر. آغئزلارئ اولانلار، اولمایانلار واری دیر. قئپلئ یا قئپ سیز دا اولار دیر. آغزئنین دئئرئ ساده یا قئرجئلی اولار دیر. قاپاقلئ یا قاپاقسیز اولار. آمما اسکی زامانلار فقط میس اولدوغو اوپون، میسدن اولاردیئرلار. سونرالار، آلمینییوم و تیفلون، ایستیل، چودن ده چئخ دی.

هر هانگی یئمه گی یاغدا قئزارتماق ایسته سئیدیرلر، اونو تاسکابابدا بیشیرر دیرلر: یئرامملا قئزاتماسی، سارئ یاغدا یومورتا، کوکو، هالوا چالماق، اتو هئشدرخان قئزاتمالارین تاسکابابدا قئزاردار دئرلار

بیر قابدان آسئلی بیر یئمک ده وار. آدئ: تاسکاباب دئر


نیمچه

نیمچه، بو گونلر اونا "بوشقاب" دئییلیر آمما بیر از درین اولار. آش (سوپ آشئ) بوشقابی یا خوروش بوشقابئ کیمی اولار.


لمتخته

گیرده بولوت دئییلن قابا فارس دیلینده دیس دئییلر کی بیزیم دیلیمیزده "لمتخته" دئییلر. لمتخته بیر بوی یاریم نیمچه دن بویوک و بیر آز دایاز اولار. قدیم زامانملار اوچ-دورد آدام بیر یئرده و بیر قابدان یئمک ییینده، لمتخته دن فایدالاناردیرلار. خئییر-شرلرده لمتخته دن چوخ ایستیفاده اولار دیر.

مئژمئیی

  مئژمئیی (فارس دیلینده مجمعه دئییلر) میسدن اولار. داییره یا گیرده آمما چوخ بویوک اولار. عاییله ایچینده، سئفرا یا دسترخان یئرینه ایشله نر دیر. خئییری- شرده نیمچه لر، لمتخته، کاسالار، آبخورلار و هئر شئیی اوندا مجلیسه داشئر دیرلار. مئژمئییده قوناقلارین قاباقدنا ائییلیب، توتاردئرلار. قوناق ائوزو یئمگین گوتورر دیر یادا، مطمئینین یاردیمجئسئ یا مومکچیسی یئمکلری مژمئیی دن گوتوروب، قوئناقلارا وئرر دیر. مئژمئیی درین اولماز. چون دا دایاز اولماز. قئراقئ آزجاجئق (ایکی اوچ سانتیم) اوسته قاتلانیب دیر. مئژمئیی نین آغزی همیشه قئرجئلی اولار

قفه سینی

قفه سینی یا سینی، نئچه بویدا اولار. قفه سینی ده چای یا شربت دولاندئرئلار. آز قوناق اولان یئرده، بویوک قفه سینی ده قاسوق، قاتئق، سو، چورک، دوز، سوغان، ال دسماللارین و ... قوناقلار اوچون کتیررلر و قوناقلارین آراسئندا پایلارلار. قوناق آز اولان یئرده، بویوک قفه سینی یا سینی ده یئمکلری ده گتیررلر.

خئردا یا بالاجا قفه سینی ده فقط چای یا شربت پایلانار. فقر اتمز کی محرم اولسون یا صفر. شعبان اولسون یا رمضان. تویاولسون یادا یاس

زیری

زیری بورس-دن اولر دیر. انی بیر لنبکی انده و بویو بیر لنبکی یاریم اولار دیر. هر آدامین یا قوناغئن قاباغئنا بیر زیری قویولار دیر. بو. زیری ده، بیر ایستیکان چای لنبکی سی ایله، و قئراغئندا قوناغا قت (قند) قویولار دیر. زیریلرین بیر نئچه سین بیر قفه سینی یه یئغاردئلار و قوناغا ساری ادب ایله اییلیب، حورمت ایله، تعاروف ادیر دیرلر. عجهله اولماز دیر.

ایستیکان

ایستیکاننین جینسی شوشه دن اولار دیر. ایستیکانلار نئچه بویدا اولار دیر. بویوک، اورتا و خئردا بوی. بیرلری نین کمری اینجه اولار دیر. بیلری دوز اولار دیر. بیرلرینین آشاغاسی دلار، یوخارئسئ گئنیش اولر دیر.  بیرلرینین اوستونده شکیل اولار و شاه عابباسلا ناصیر الدین ساهین شکیللری اولار دیر.

لنبکی

لنبکی نین جینسی چینی دن اولار دیر. ایستیکانی لنبکینین ایچینه قویاردیرلار و چایی سویوتماق اوچون، لنبکییه بوشالدار دیرلار. اگر قاناغا یا حورمتلی و موهوم بیر آدامین قاباغئنا چای آپارارکن، چای ایستیکاندان چالپالانئب، لنبکییه توکولسئی دیر، ناراحات اولار دیرلار. ادب سیزلیک سایئلار دیر

دسترخان

دسترخان یا سئفرا، قدیم بئزدن اولار دیر. نایلون صئفرا سونرالار چئخ دیر. دسترخان ایکی جوره اولار دیرو بیری جئجیم کیمی آمما آغ اولار دیر. خانیملار ائوزلری ائوده توخور دورلارو بازاردان آلئنماز دیر. بونون اوستونده خمیر قاتئلئب، چورک بیشیریلر دیر. بو دسترخانلا چوخ احتیراملی اولانمالی دیر. 
ایکینجی دسترخان قوناقلئقدا دوشه نیلردیر. نئچه بویدا اولار دیر. بعضن اونلار مئتیره بویو اولار دیر. تویدا یا یاسدا و احسان مجلیس لرینده، بو باشدان او باشا آچئرلار دیر. هر سئفرانین ایکی طرفینده ده قوناقلار اوتورار دیرلار. 
ائوین گیریش یئری یا قاپب کی اونا آستانادا دییردیرلر، ائوین آشاغا طرفی اولر دیر. ائوین یوخاری طرفی یا باشئ، مجلیسه گلنر ان حورمتلی و ثاحیبی مقام آداملار اوچون وئریلر دیر

قاشئق

قاشئق یئمگی آغئزا آپارماق اوچون دور. قاشئق آز اولان زامانلاردا، یئمگی چورک ایله گوتوروب، آغئزا آپارا دیرلار. قاشئق نئچه بویدا اولر دیر: چای قاشئغی، یئمک قاشئغی
قاشئق، قدیملرمیس، بوروش و دمیر (تنه که) دن اولارمیش. سونرالار، گوموش و قئزیل قاشئقلاردا بازارا گلیب

چاتال یا چنگال

چاتال یا چنگال چوخ اسگی بیر آلت دیر آمما یئمک اوچون اسکی تاریخه صاحیب اولوب اولماماسیندان خبرسیزم. بیلیرم کی کندلرده اونون شکلینده اولان آلتلره، دور- بئش بارماغی اولورسا "شنه"، ایکی بارماقلی اولورسا "یابا" دییر دیرلر. چاتالی شنه یابایا بنزتمک دن دولایی، یئمک ده ایستیفاده اتمزمیشلر آمما بو سون زامانلاردا چوخ ایشله نیر. آش یا سوب آشلاردان باشقالارین، شنهف یابا یا چنگاللا یئییرلر. قاشئقدان تکجه آش یا چوربا ایشمگه قوللانیرلار.

یارئمچیلیق قال دیر. یاردیمجی اولون تکمیل ادک