Farslar niyə Türkü dilin öyrənmirlər?

Facebook-da  Davud Cəliloğlu adli bir dostumuz, mənim Turk dilimiz haqda çer etdiyim bir videoya etiraz olaraq neçə cümlə yazıb:

Davoud Jaliloghlu ay qardash bujur elamiyun. biz farsja orgashamghimiz vajib di, ham da chokh batar garah basharax, o qadar ki farslarin ozunan da yaxji garah olax, ama oz dilimizi da orgashmaghimiz vajib di. man 28 il tabriz da yashayib, dars oxuyup va mahandis olmusham, indi 34 yashindeyam, shafahi imtahannan qorxuram. niya man garah farsini yaxji basharmiyam?!!!

Mənim bu döstumuza yazdığım son cavab, belə oldu:

kimse demir ki sen farsini öyrənmə və başarma. Bizim sözümüz və məntiqimiz budur ki Türkü dilimizi, fars dilindən daha yaxci başarmali və bilməlisən. Niyə ki bu sənin ana dilin və təməl (binövrə) haqqın dir.

Lakin sen Fars dilində igirmi ilə yaxın dərs oxumusan və bu özgə və xarici dili, öz ana dilindən daha yaxci bilirsən. Çün öz ana dilini oxumaqdan məhrumsan. Öz dilin sənə haram olub dur.

Farsinı başarduğun, yazıb, oxuduğun qədər də Türkü dilimizi, ana dilimizi oxuyub, yazabilirsən?

Yazdığın bu jümlələrdən bəlli dir ki düzgün bir jümle, öz Turkü dilimizdə yazanmirsan..

Nİyə?

Hankı eybi-iyradı var ki öz ana dilində dərin savadlı olasan ki hər millər belədir, onun kanarında da, Fars dili ya Rusca, İngiliscə və …. dilidə lap yaxci biləsən?

Biz fars dili ya başqa əcnəbi və xarici dillərilə müxalif deyilik və demirik ki sən biganə dili bilmə və xaricilərə işləmə. ortada belə bir iddia yoxdur.

Necə ki farslar, Ərəblər, İngilislər, Ruslar, Almanlar, Amerikalılar, Kanadalılar və … öz ana dillərinin kənarında, başqa dil öyrənməyə həm Azaddılar həmdə təşviq olurlar, bizdə də beylə fikir var.

Amma sizdə görürsüz, farslar (bizə göra) öz xarici və biganə dillərin, biz türklərə təhmil edirlər və bizlər, məcburən bir xarici dili (farscanı) öyrənirux amma öz dilimizi öyrənmək haqqımız yoxdur.

Sizdə görürsüz, farslar bir çox əcnəbi dili öyrənirlər. Lakin bizim Turkü dilimizi, nə özləri oxur, nədə bizə icazə verirlər öz vətənimizdə, öz ana dilimizi oxuyaq!

 Bu, o  halda dır ki hər kim öz ana dilin, hər əcnəbi dilindən daha yaxcı bilməli dir. Siz indi ürəyizdə diyə bilərsiz ki mən Türkcəni yaxcı bilirəm və mədrəsədə, danişgahda öyrəmnəyə mühtac deyiləm. {Bir neçə suru ilə bunu imtan edək: 2+3=5 necə deyilər? 13*5=? (* zərb əlaməti dir) 20%  necə? Fulan kəsin evi alışdı yandı, atəşnışanlar gəlib söndürməyə başlarkən, atəşnişa kəpsulu işləmədi. Bu cümləni də türkcəyə çevir.}

Bizcə, siz Türkcəni öyrənin, onun kənarında farsca ya Erməni dili belə öyrənin.

İndi bizim Milli Fəallarda bir dərin boşluq var. Məsəla Erməni və Kürd dillərin çox yaxcı bəlməmiz lazim dir. Onlar bizim qonşularımızdır və biz onların dillərin bilməli və siyasətlərin və baxışların təqib etməliyik.

Bunlan belə, lazim deyil hamilıqla Kürd dilin ya Erməni dilin bilaq. Bir neçə nəfər bilsə kifayət edər. Bu söz, o anlamı daşımır ki biz bu ya başqa dillərin öyrənməsilə müxalifiq amma ən azı, olkəyə lazim qədər, Kürd ya Erməni və ya hər hanki bir əcnəbi dilin bilən gərəkir.

 Söz burda dir ki mende size tay Fars dilinde ders oxumışam, danışgah qurtarmışam amma menim öz dilimdə təhsilim olmadığı üçün, heş vaxt, öz dilimi fars dili kimi başarmıram.

Niyə,

Çün fars dilində 20 il dərs oxumuşam və dərsdən daha çox əsərli olan, azad vaxtımda, fars dilində minlər cild kitab mütaliə eləmişəm. Bunun üçündə, fars dilində dərinləşmişəm. Hətta farslardan belə dərinəm. Öz Türkü dilimdə isə, o qədə kasıb və əli böşam.

Başqa tərəfdən, sən bir Türksən. Hər hankı dili örgənirsən, örgəş, amma təbii ki öyrəndiyin dəldə, o dilin üşaqları kimi danışanmazsan. Farsı dilidə bu qaidədən istisna deyil və təbii dir ki fars dilin, bir fars kimi danışanmazsan.

Necə ki Farslar heş vaxt biz Turkler kimi Türk dilin danışanmazlar.

Niyə?

Əvvəla farslar Türkümüzdə dərs oxumurlar. Bəs, biz niyə farsların dilində dərs oxuyax?

İikincisi o ki heş görmüsən bir Turk ayilənin, fars damadı ya fars gəlini Türkcə öyrənə və sənə tay Türkünün danışa?

Bunun qabağında, bilirux ki Farslara damad ya gəlin olan Türk kişi ya xanım, nə ki özü farscanı yaxcı öyrənməyə çalışar bəlkə onun savadsiz ata anasi belə “gəlinimi, damadımi yaxcı düşünümın” diyə, farsını öyrənməyə cəhd edər.

Bu halda, farslar niyə ər ya arvadlarının Türkü dilin öyrənməyə çalışmırlar? bu soruyada sən cavab ver!

نگرش ویلیام بلیک به عشق بدبینانه است

به نظر من، نگرش جناب بلیک به مقوله عشق، بد بینانه است. هیچ روانشناسی هم  سخن او را تصدیق نمی کند.

بلیک چه گفته است؟

عشقت را هرگز بازگو نکن

عشقی که هرگز به زبان نیاید

مثل نسیم ملایم ، ساکت و نامرئی می گذرد .

من عشقم را به زبان آوردم و قلبم را برای او گشودم

سرد و لرزان ، با ترسی مرگبار و او رفت ...

آبی کوچک عشق / ویلیام بلیک 

به عقیده من عاشق پر از تفصیر، عشقی که بیان شود، حتی در صورت جدایی، از دل ها نمی رود.

چرا؟

چون یک اصل فیزیک می گوید: انرژی از بین نمی رود و تا ابد می ماند.

و عشق یک انرژی بی مانند و بسیار اعلا است.

آیا عاشقی را دیده اید که از عشقش پشیمان شده باشد؟

اگر کسی پشیمان شده باشد، نه از خود عشق و عاشق شدن که شاید از انتخاب معشوقه برای عشق ورزیدن، نالان شده است. شاید هم آن چه فکر می کرده "عشق" است، هوسی بی پایه بوده است. ثمره غلیان هورمن های جنسی بوده است که با عشق اشتباه شده است.

به عقیده من، عشق با تخلیه جسمانی هورمون ها، با دعوا و نزاع های روز مره هم از بین نمی رود.

بسیاری از ناله های "پشیمانی از عشق و عاشقی" به خاطر دور نبودن از هم برای پی بردن به عشقی که در دورن فرد نهفته و در زندگی روز مره زنگ زده می شود، استت.

حالا که شما طبیب هر درد بی درمان هستید و درمان درهای بی درمان را پیدا می کنید، درد مرا هم درمان کنید: من یک بار عاشق شده ام و هنور هم عاشقش هستم! ولی معشوقه ام، یا عشق مرا نمی داند یا اگر می داند، باورم نمی کند و یا ناله هایم برایش بی معنی است. به نظر سرکار عالیه، من چه خاکی بر سرم بریزم؟

نادر قاضی پورا جسارت، تورکله ره توهین دیر. او، تورکلرین وکیلی دیر!

حورمتلی قاضی پور جنابلاری، من بو فاشیست خبرنیگاری محکوم ادیرم و خبرنیگاری ده موتخصصیص اولاراق اعلام ادیرم کی او بیر خبرنیگار کیمی یوخ بلکه تورکلرین بیر موخالیفی کیمی و حتتا بیر تورک ضیددی کیمی سیزله دانیشیردی. نیه کی خبرنیگار چوخ حورمت له سوالین سوروشار، و جاوابین گوزلر. بحثه گیرمز ایللا کی بیر میزگرد اولا و اعلامن اده کی من خبرنیگارلیق اتمیرم بلکه سیز ایله بحث و جدل آپاراجاغام. موناظیره اده جاغام. بونو دئمه دی کی. سیزی بهانه اتدی تا تورکله ره توهین و تحقیر اتسین!

منجه، گله جکده، بوجور فاشیست فارسلار، تورکلره داها چوخ جسارت اده جکلر.

نیه؟

چون، قاباخلاریندا بیر "تورک فراکسیونو"، 100 تورک میللت وکیلی له گورمورلر. سیز نوماینده لر، ایندی بیر اولمالی و تورک میللتینین ناموسوندان، دیفاع ایتمه لیسیز.

اگر ایندی او 100 میللت وکیلی سیزدن دیفاع اوچون آیاغا قالخسالار، حتتا دوولت بئله سیزین قاباغیزدا باش ایر آمما بو فراکسیون دوروب تاماشاچی اولورسا، سیزین و بیز تورکلرین باشیمیز درده دوشه جک دیر.

ایندی گره کیر کی سیز موحترم تورک نوماینده لری، آیاغا قالخیب، بیر 3 فورییتلی لاییحه مجلیسه آپاریب و میللت لره اولان هر جوره توهین و تحقیره "اولوم حدده" بیر موجازات تعیین اده سیز تا هئش کیمسه ده، توهین و تحقیره جسارت قالماسین!

سیزین ان لازیم ایشیز، لایحه آپارماق و قانون تصویب اتمک دیر و ایندی بونون تام زامانی دیر!

ایندی تام زامانی دیر کی بیر ضیددی نژادپرستی آمما اوچ فورییتلی لایحه مجلیسه آپاراسیز.

سیزه توهین، بیز تورک لره توهین دیر. سیز، ایجازه وئرمه مه لیسیز تا بیزلره توهین و حیقارت اولسون. یوخسا بونو باغیشلاماق اولماز! نه بیز باغیشلاریق، نه ده تورک میللتیمیزین تاریخی باغیشلار، نه ده آلله باغیشلار.

بیرده، سیزده بو قدر وطن پرورلیک و میللت سئوگیسی اولا اولا، بیزی فارسلار تانیتدیرماق ایسته دیکلری کیمی تانیتمایین لوطفن. اوتانمایین! بیز تورک اوغلو تورکوخ! سیزده تورک میللت وکیلی سیز! آذری آدلی بیر میللت یوخ دور کی سیز اونون وکیلی اولاسیز.

یاشاسین تورک اوغلو تورک نادر قاضی پور جنابلاری

یاشاسین جسارتلی رزمنده میز!

آیا "زور" مقدس نیست؟

آیا زور مقدس نیست؟

دوستی با نام جابر جهانی در فیس بوک نوشته است:
Sabir Cehani

از تلاش های قاضی پور جهت تشکیل فراکسیون نمایندگان تورک در مجلس می توان و باید حمایت کرد ولی منطق قاضی پور منطق ما نیست؛ جنگ ، خون و شیعه سخن ما نیست.

انصافعلی هدایت

من، از ایشان و همه دوستان دیگر چند سوال ساده دارم:

1. دوست گرامی، سلاح ما در مقابل دوشمنی که موجودیت مان را انکار می کند و ما را صاحب هیچ حق و حقوقی به عنوان انسان تورک، نمی داند، چیست و چه باید باشد؟

2. ما از سال 1299 شمسی (از زمان کودتای رضا پالانی) تا کنون جز از راه و زبان منطق و برادری با دشمنمان (فارس)، راه دیگری نرفته ایم. این دوستی و عشق برادرانه ما نسبت به دشمن مان، از طرف همان دوشمنی که ما دوستمان خوانده ایم، بر چه مفاهیمی تعبیر شده است؟

3. آیا این حس دوستی، برادری، انسانی و منطقی که در طول یک قرن 100 ساله  داشته ایم و تعدادی از ما هنوز هم همان حس 100 ساله را به خود حمل می کنیم، یک ذره خصومت دشمن ما را به عقب رانده است؟

4. آیا یک صد سال تحمل و انسان دوستی و فداکاری ما برای دشمن مان، باعث شده تا فارث ها حق و حقوق انسانی ما، حقوق ذاتی ما، حقوق قانونی ما، حقوق حقوق بشری، حقوق خدا داده ما را بپذیرد؟

5.آیا یک صد سال مدارای ما، و هم وطن دانستن دشمن مان، موجب شده است تا دشمن ما (فارث) بیش از گذشته جری تر نشود؟

6. آیا رفتار برادرانه و مدنی ما با دشمن، موجب نشده است تا دشمن به من و تو مارک "تورک خر" بزند؟

7. آیا سکوت و تحمل ما در مقابل دشمنی های دشمن مان، او را جری تر نساخته تا توهین ها و تحقیرهایش که در قالب جوک و شوخی (از قدیم گفته اند، آن چه در شوخی گفته می شود، اوج فکر و درک گوینده است) می گفت را به رادیوها، تلویزیون ها، کتاب های درسی و غیر درسی، رسانه های نوشتاری و کلامی و دیداری، و ... بکشاند و به آن ها رسمیت بدهد؟

8. آن چه گفته اند و در عمل هم پا از آن فراتر گذاشته و سیاست هایشان را بنام توسعه و سیاست دولت، اجرا کرده اند، لایق خودشان بوده است یا فکر می کنید که سزاوار سکوت و تحملی بوده که ما داشته ایم؟

9. صد سال رفتار انسانی، متمدنانه، حقوق بشری ما در مقابل دشمنی که این مفاهیم (انسانی، متمدنانه، حقوق بشری) یک صد سال برایش معنایی نداشته، برای من و تو تورک چه ارمغانی داشته است؟

10. آیا توصل به مفاهیم انسانی، حقوق بشری، آزادی و دموکراسی، برابری، برادری، هم میهنی، انسانیت و ... در مقابل چنان دشمنی، علامت مترقی و متمدن بودن من و شما است؟ یا علامت "تسلیم" شدگی من و شما در مقابل دشمنی است که با انواع حیل و قانون، حقوقمان را ضایع کرده و ضایع می کند؟

11. آیا توصل من و تو به مفاهیمی چون: رفتار انسانی، متمدنانه، حقوق بشری و ... نشان دادن چراغ سبز به دشمن برای جسارت هر چه بیشتر دشمن، برای محو فرهنگی، تاریخی، ملی، ادبی، زبانی، اقتصادی، انسانی، هویتی، جغرافیایی و ... من و تو نیست؟

12. آیا دشمن نمی داند که تو و من در مقابل شیوه های جنگ روانی مثبت و منفی او سر تسلیم فرود آورده ایم؟ ما تسلیم شدگانی نیستیم که تلاش می کنیم تا تسلیم شدنمان را توجیه کنیم؟

13. آیا دشمن ما نمی داند که جسارت من و تو از یک نیمچه اعتراض هم کمتر و بی رمق تر است؟

14. آیا دشمن نمی داند که او هر بلایی سر من و تو بیاورد، ما سکوت خواهیم کرد که علامت رضایتمان است و دشمن می تواند هر کاری و جنایتی را که بخواهد، بر سر من و تو بیاورد؟ چرا که تو و من در پشت حرف های دهان پر کن و بزرگتر از دهانمان، پنهان شده ایم و مرد عمل و مخالفت جدی با دشمنمان نیستیم؟ آیا خامنه ای نمی گفت: این روشنفکران خطری ندارند. چون هزارتایشان در مقابل یک بسیجی نمی توانند مقاومت بکنند؟

 15. آیا دشمن ما تورکان (فارث ها) نمی دانند که قدرت نظامی، پولی، مالی، ارتشی، پلیسی، قانونی، جنایت پیشه گی و ... در دستان او است و ما دستمان از "زور مقدس" کوتاه است؟

16. آیا دشمن ما نمی داند که می تواند هر چه اراده کند را انجام دهد و من و تو در حداکثرش، فقط متوصل به قانون همان دشمن خواهیم شد؟ از همان دشمن خواهیم خواست تا به حقوق بشری ما احترام بگذارد؟ آیا عاقلانه است که دشمنی چنان، در مقابل رفتار "مدنی"(!) ما، مقابله به مثل کند؟

17. آیا دشمن ما نمی داند که ما حتی مرد "سخن گفتن و نوشتن هم نیستم" و ... می نشینیم و کاری از دستمان بر نمی آید؟ تسلیم شدگانیم و منتظر روز مرگمان!

18. آیا ما به مفاهیمی مقدس، "معتاد" نشده ایم تا کاری نکنیم؟ و مدنی بودن و مدرن بودنمان، در حقیقت، التماس کردن به دشمن نیست و آیا گدایی نمی کنیم که دشمن، بر ما رحم کند؟

19. آیا تو و من نمی دانیم که در دنیای واقعی و تجربه سیاسی در زندگی بشری، باید توازن قوا در میان دو نیروی رقیب بر قرار باشد و الا آن نیرو و طرفی که حس کند، قوی تر و قدرتمند تر است، بر طرف ضعیف تر خواهد تاخت؟ آیا نمی دانیم که "ضعیف، خوراک قوی است"؟ آیا توازان قوا در جنگ سرد را از یادها برده ایم؟

20. آیا تو و من نمی دانیم که "قدرت" و "داشتن قدرت" و حتا بیشتر از آن، "برتری قدرت"، "مقدس" است؟

21. آیا تو و من می دانیم که با توصل به مفاهیم زیبا اما بدون داشتن پشتوانه دفاعی و توانایی دفاع از خودمان،  همه آن معانی زیبا، کلماتی تو خالی هستند که ما را قربانی گلوله ها و توپ های دشمنمان  قویتر از خودمان خواهند کرد؟

22. آیا صدا و فریاد مسلمانان سوری را می شنوید که از حقوق بشر، مدنیت، انسانیت، دموکراسی، آزادی، عشق، و ... سخن می گویند اما دنیا، لیبرالیسم، هیومنیسم، فردیسم (اندیویجوالیسم)، سوسیالیسم (جمعیسم)، حقوق بشر، سازمان ملل و قوانینش، و ... سخنان و لابه و زاری های سوری های بدون قدرت و توان دفاع از خودشان را نمی شنوند؟

چرا؟

آیا به این دلیل صدایشان شنیده نمی شود که قدرت و سلاح قدرتمند و مقدسی که پشتوانه تامین حقوق و سخنان زیبای آنان باشد را در دست ندارند؟

 23. آیا این قانون صحت ندارد که "دنیای قدرتمند، صدای زبونان و ضعیفان را نمی شوند" و برای این که صدایت و خواسته هایت شنیده شود، باید قدرتمند باشی؟ آیا بره ها، هر چه گریه کنند و از مفاهیم زیبا سخن برانند، دل گرگ به رحم خواهد آمد؟

24. آیا این گفته درست نیست که می گوید: اگر صدایت بلند نیست و اگر در مقابل دشمن، تسلیمی، پس مرگ تو حتمی است؟

25. در مقابل دشمنی مثل پان فارثیسم و پان عیرانیسم، چه باید کرد؟ تسلیم؟ عصیان" قیام؟ کسب قدرت برتر در مقابل دشمن؟ عجز و لابه و التماس؟

شیعه چیلیکدن فارثلار علاوه اتدیکلری پاسیلاری سیلمه لییک

ایشیق سونمز جنابلاری فیس بوکدا بویله بیر یازی پایلاشیبلار

سوقو: شیعه و شیعه لیگین ایران و ایرانیت ایله هانکی اورتاقلیغی وار؟
جاواب: شیعه و شیعه لیگین ایران و ایرانیت ایله هر هانکی بیر ایلگی و ایلیشکیسی اولمامیش. شیعه و شیعه لیگی ایران و ایرانیت آنلاییشینا دوگونلمک عواملیق و عوامفریبلیک ساییلار. دئمک، شیعه مذهبی ده سنیلیکده اولان حنفی، شافعی، مالیکی، حنبلی آنلاییشلاری کیمی ایسلامیت دونیاسیندا یوروم و تعبیر آنلاییشی ساییلار. اوسته لیک شیعه لیگی ایرانیت مقوله سینه دویونلمک بیر چوخ حاللاردا فارسلیق اوچون سیاسی مقصد داشییار. بو سیاسی اویونلارا اویون وسیله سی اولماق دا هر هانکی بیر منطق ایله اؤرتوشمز و اوست اوسته دوشمز.
ایشیق سؤنمز، 27.08.2016

بو فیکیره گورا مهرداد جونز آدلی بیر دوستوموز، بویله بیر فیکیر اورتایا آتمیشلار:

Mehrdad Jons

سیزین بو یوروموزو یانلیش بیلیرم. شیعه دینی اهل سنتین شافعی و حنفی مذهبلری کیمی دییل. شیعه دینی اساس دان اسلام مذهب لرایله فرقلی اولدوغو اوچون تاریخ بویو اسلام عالم لری طرفیندن اسلام دیشی بیر عقیده کیمی تانیملانمیشدیر. قالدی کی شیعه چیلیگین ایران چیلیقلا ایلگیسی. شیعه دینی ایراندا اورتایا چیخمامیش آما ایران بوگونکو شیعه نین بئشیگی اولموش و علامه مجلسی کیمی یوزلرجه بویوک ایرانلی ملا بو مذهبی شکیلندیرمیشلر و نهایت خیمنی ده ولایت مطلق فقیه نظریه سینی بو دینه سوخموشدور و بئنزری اولمایان تام ایرانا مخصوص بیر دین اورتایا چیخمیش دئمک بو گونکو شیعه تام ایران چیلیغین بیر رمزی 

من: انصافعلی هدایت اولاراق بو حاقدا فیکیرله ریم وار و 17 جه له سه ده گوناذ تی وی ده بو حاقدا دانیشمیشام. اونلارجادا، اوزون یا قیسسا یازیلاریم وار. بونون اوچون فیکیرلریمی قیس بوکدا بویله یازدیم آمما بوردا ا،ونلارا بیر آز علاوه ادیب یا اونلاردان بئله کسه بیله رم:

من، بو مسئله ده مهرداد جنابلارینا چوخ یاخینام.

بیر باشقا مسئله ده بودور کی بیز آزربایجانلی تورکلرین فارسلارلا بیر باغیمیز وار،  اودا "شیعه چیلیک" دیر.

یوز ایلدن چوخ دور کی بو شیعه چیلیکده فارسلارین منافعی خیدمتینده دیر.

بیز، بو باغلیلیقی کوکوندن قیرمالی و آتمالییق!

من، دئمیرم کی شیعه لیگی بوشلایاق، بلکه ایستیرم کی فارسلار علاوه ادن خورافه لری و پاسلاری، شیعه چیلیکدن آتیب و بیر سالیم شیعه مذهبین ساخلایاق کی یئنه ده بیزه، قودرت و جسارت وئرسین تا ائوز میللی دوولت-میللتیمیزی بیر داها یاراداق! نئجه کی صفویلردن قاباقدان تا یوز ایل اووه له دک بیزه بو گوجو و ایسته گی عمه له گتیرمک گوجون و ایراده سین وئرمیش دیر!

ایسلامین جوره به جوره و رنگلی مذهب لری وار. بو مذهب لر، هر بیر ایسلام  اولکه سینده، او میللت و توپراغا عایید بیر رنگه صاحیب اولوب دور.

دوز دور کی سوزده "دین، خالقین خیدمتینده اولمالی" دئمک، دینچی لرین باخیشیندان پیس آلینیر و کوتو دوشونوله بیلیر آمما حیقت بودور کی دین، بیر جامعه نین بیر پارا بولوملری و احتیاجلارینا جاواب وئریر و خالقی بیر فیکیر و اینانج اوستهبیرلشدیرمک آماجی ایله یارادیلیب و خالقا و توپراقلارا خیدمت ادیرمیش

هر دینین هدفی ده بویوموش: خیدمت. 

بیر باخشیلا، آلله ائوزو اینسانا خادیم دیر. اینسانی خلق ادیر و اونون احتیاجلارین تامین ادیر و حقیقت ده اینسانا "سئرویس" و خیدمت وئریر. بو خیدمتلرین بیر سیراسی فیکیر و عبادت تعلیمی دیر و بیر سیراسی ایسه مادی و دونیوی فردی یا جمعی و هابئله حیسمی ایحتییاجلارا خیدمت تامین ادیر. آلله، بیر ایشچی کیمی ایشلیر و دایانمیر.

تاریخه باخیر کن، گورونور، او زامان کی بیر دین کوهنه لرمیش و داها او خیدمتی وئره بیلمزمیش، تازا بیر دین اورتایا چیغارمیش تا او میللتین منافعین و بیرلیگین تامین اتسین. 

یعنی دین لر بشر جامعه سینده بیر احتیاجلارا خیدمت اوچون اورتایا چیخارمیش. او خیدمتی وئره بیمه سه، یورولسا یا قوجالسا یا آدم اوغوللاری اونو تحریف ادیب و خورافه لرله دئییشدیررسه، آلله یئنی بیر دین گونه ررمیش تا تازا و جاوان بیر قان کیمی جامعه و اینسانلیقین دامارلاریندا جریان ادیب، اونو حرکه ته گتیرسین.

بو گوزلوکله، دینه و شیعه لیگه باخارساق، گوره ریک کی بیر زامانلار، شیعه لیک یولو (ایسلام یوللاریندان بیریسی = مذهبی) بیز آزربایجان تورکلرینین خیدمتینده اولوب، بیزلری بیرلشدیریب و بیر قودرتلی گوج حالینا گتیرمیش و بیر دونیا قودرتی و عوثمانلی کیمی دئو دئولتلرین قارشیسیندا دورماق گوجو وئرمیش و قودره ته چئویرمیش دیر.

آمما بو گونکو حالیمیزا باخارساق، نه گوروروک؟

بیر زامان شیعه چیلیک بیزی بیر دونیا چارچیوه سینده بیر گوجه چئویرمیش ایسه، نه دن، بیز ایندی،  فارسلارا قول اولوب، اونلارین قوللوغوندا قالیروق و بو قوللوغوموزا، بیر توپلوم اولاراق دا فخر ادیریک؟

چون، بیزیم توپلومو و خالقی بیر قودرته و گوجه چئویرن دین و اینانج، یا قوجالیب، یا خورافه لر ایله دولوب، ترسینه و ائوز ضیددینه دئییشیلیب و اصیل تاثیرین الدن وئریب. داها بو دین، بیزیم منافعیمیز اوچون ایشله میر و بیزیم میلله ته منفعت وئرمیر. بیزه خیدمت اتمیر بلکه بیزی داها درین موستملیکه و موستعمیره اولماق اوچون سوروگلور.

بونون اوچون، بو توپلومدا یا مذهب دئییشدیرمک لازیم دیر یادا دینی ایصلاح اتمک لازیم دیر تا بیزیم دین اینانجیمیز، بیز تورکله ره خیدمت وئرسین.

من، توپلومداکی شیعه لیگین ایصلاحینا ایصرارلی یام.

نیه؟

چون یئنی دینین گلمه سی و خالقیمیز طرفیدن قبول اولماسی، یوزلر بلکه ده مین لر ایل چکر. باشقا بیر طرفدن ایسه ده، بیزیم توپلومون، ایسلامچی اینانجینا اساسن، اصلن، یئنی دین گه له بیلمز. چون دین، محمد حضرتلری ایله تکمیل اولوب و "داها ینی بیر دین گلمییه جک!" قاورامینا اینانمیش بیر توپلومدا یاشیریق.

بونون اوچون، بیزیم یولوموز، شیعه لیگی تورک میللتیمیزین بیرلیگینه و قودرتلنمه سینه یونلتمه میز لازیم دیر.

ایصلاح اوچون ده لازیم دئییل چوخ چیرپیناق و ال قول چالاق. کافی دیر، فارث عالیم لری علاوه اتدیکلری خورافه لری و او عالیم لرین شخصی و گئری قالمیش فیکیرلرین، ایسلام و شیعه چیلیگین اوستوندن سیلیب آتاق. 

بو فارث خورافه لری ""پاسا" بنزیرلر کی بیر موحکم و پارلاق دمیر اوستونه اوتوروبلار. بونلاری سیلیب، اصیل ایشیق سانجان و گوجلو دمیری اورتایا چیخارماق لازیم دیر. بونلارین فیکیرلری، ایسلام اوچون نئچه قرنلیلیک پاس دیر!

میثال اوچون: "تسلیم اولماق"، "تقیه"، "فقیه یا موللا ویلایتی"، "موهوره باش قویماق"، "آداملارین معصوملوقو"، "آداملارین آلله دان گوجلو اولمالاری و شفاعت لری"، "ایماملارین، شیعه لرین گوناهلارین باغیشلاماق قودرتلری"، "زییارت اتمک"، "ایمامزاده مسئله سی"، "موللالیق و آیتولله لیقی بیر پئشه گورمک و اونلاری و اونلارین ضخصی فیکیرلرین موقددس تمه مک"، "ایماملاری معصوم یوخ بیر آللها اینانمیش و آلله اوچون چالیشقان اینسان کیمی اولگو گورمک"، "قورآن بیر کیتاب دیر کی محمد حضرتله رینین اینانجلارین اورتایا قویور کی او اینانجلاردان بیریسی ده آللهین ووجودو دور"، "بهیشت و جهننم بو دونیادا یارادیلمالی بیر اوتوپیا و آرزی دیر"، "آلله جللاد و رحیم سیز و شقی و ایشکنجه چی بیر کیمسه دئییل"، "آلله بیر قانونلار یارادیب و او قانونلاری سیندیرماز"، "دوعانین بیر اثری وارسا، سنین ایچینده اولمالی دیر و سنین دوشونجه ندن آسیلی دیر"، "ایسلامدا اصیل اولان عمل و ایشله مک و اونون نتیجه سی دیر" و ... کیمی پاسلاری سیلیب، آتماق لازیم دیر!

بو فارث خورافه لری و پاسلاری، آدمین شیعه اوغلونون سیاسی، دینی، ایقتصادی و ... حیاتی ساحه لرینده، گئنیش اولاراق یایئلمیش دیر.

بو خورافه لری آتیب، قورانی یئنی دن و مودئرن شکیلده آنلاماغا چالیشماق لازیم دیر. بو یولدا، حتتا بعضی آیت لر کی ایسلاما و قورآنا عایید دیر آمما بیزیم و مودئرن دونیا اوصوللاری ایله ترسه دیر، اونلاری گورمه دن گئچمک اولار. نئجه کی یوزلر ایل دیر "قول" آل وئری آیت لری کیمی آیت لری گوزدن قئراغا قویولوب.

عرض ایله دیگیم کیمی، دین آلله طرفیندن یا محمد افندیمیز طرفیندن گلیبسه، بیر آماجی واریمش: اینسانلیق ایجتیماسین بیرلشدیرسین و همن توپلومو، دوشمن لری قارشیسیندا،  گوجلندیرسین. بیز آزربایجان تورکلرینین ده بونا احتیاجیمیز وار

آما سورارسانیز کی دینین ائوزو لازیم دیر یا یوخ؟ بو فرقیلی بحث دیر کی منیم هدفیم دئییل.

دروغ هایی که فارث ها و پهلوی ها در باره دوره قاجاریه شایع کرده اند

اصلاحات و مدرنازیسیون در تمامی زیر بناهای اساسی ممالک محروثه در دوران قاجار شروع شد که از بالا به پایین بود و نهادهای اجتماعی لازم برای یک کشور و ملت مدرن، یکی بعد از دیگری تاسیس گردیدند.

مهمترین این نهادها، قانون اساسی مشروطه و مجلس شورای ملی بودند که قوانین لازم را تدوین و تصویب کردند.

ساختمان مجلس بنا گردید. قوانین عادی تصویب شدند.

دادگستری مدرن پدیدار گشت.

آزادی مدنی، فکر و اندیشه و بیان مورد پذیرش قرار گرفت و برسمیت شناخته شد.

دانشگاه های متعدد در شهرهای مختلف تاسیس شدند که در آن مقطع "دارالفنون" نامیده می شدند ولی در حالی که رضا پالانی را "پدر ایران متمدن" می نامند، تنها یک دانشگاه نیمه کار گذاشت و رفت.

طرح کشیدن راه آهن سراسری در دوره قاجار بارها برای اجرا به کشورهای خارجی داده شد. در آن دوره، حداقل 5 قرارداد، با شرکت های خارجی برای تاسیس راه آهن با اروپایی ها بسته شد و حد اقل دو خط راه آهن در مملکت احداث شد. همه این اقدامات به دوران قاجار مربوط بودند.

در دوران قاجار موسیقی و هنر غربی، رقصٍ حتی آرایش به سبک غربی رواج یافت.

در دوران قاجارهای تورک، زنان و دختران (و حتی مردان هم) حق انتخاب لباس و پوشش داشتند که دو دوره رضا پالانی حق انتخاب را از مردان و زنان گرفتند و همه افراد را مجبور به پوشیدن فورم و لباش خاصی کردند. بارها، نوع کلاه مردان را هم عوض کردند.

راهی که قاجار برای توسعه همه جانبه ممالک محروسه در پیش گرفته بود، در دوره رضاخان قلدر متوقف شد و هنوز که هنوز است، از کج راه ای که رضا پالانی در مسیر توسعه ملل و ممالک ایجاد کرده است، برنگشته است.

برایهمین، دانشگاه هایی که بعد از رضا جانی! تاسیس شدند و در این مدت بیش از 40 میلیون فارغ التحصیل از آن ها بیرون آمده اند، یکم نظریه و یک سیستم برای توسعه مملکت با ملل و اقوام رنگارنگ ندا ده اند.

فارغ التحصیلان از آن ها، یک اختراع قابل عرضه نداشته اند. یک پیشرفت فکری و علمی در آن خرابه ایجاد نشده است.

آن آزادی عقیده و بیانی که در مطبوعات بود، حق اعتصاب یا تحص در تلگرافخانه های دوره قاجاری، نشان می داد که ممالک محروسه در مسیر درست حرکت کرده بود اما رضا پالانی با قلدریش چه ضربه ملکی بر آزادیخواهی و اراده ملی برای آزادی بیان و نشریات وارد کرد که هنور بعد از 115 سال تا 150، نشریات این مملکت نمی توانند مطالبی 150 سال قبل را منتشر کنند.

چرا؟

چون، رضا قلدر با وحشیگری و جنایت هایش، چنان زهر چشمی از ملل زیر فرمان پان فارثیسم و پان ایرانیسم، گرفت که تنه "جسارت" مردمی را خشکاند و پایه های دیکتاتوری را که قاجاریه از بین برده بود، بر قرار ساخت. بعد از رضا، پسرش و سپس خمینی و خامنه ای وارثان بحق رضا دیکتاتور و تداوم دهندگان راه دیکتاتوری رضا شدند.

او چنان در جان و مال و ناموس مردم دست و چنگ انداخت که در تاریخ، کمتر مشابهی برای آن می توان یافت. در این مورد هم، محمدرضا، خمینی و خامنه ای همان راه غارت مردم و فساد سیستماتیک را در پیش گرفتند و به پایه گذار فاشیسم و خونخواری رضا، سر تقلید بستند و راهش را ادامه دادند.

ارتش و سازمان های مخوفی که رضا پالانی برای سرکوب خواست ها و حقوق ملل و عقیده آزادیخواهانه خلایق تاسیس کرد، هنوز هم بر سرکوب مردم و آزادی هایشان ادامه می دهند.

قاجاریه ای که شما به هیچ می انگارید و در کتاب هایتان می شناسانید، در دوران جنبش (نه انقلاب بلکه جنبشی که قاجاریه برنامه ریزی کرده بود تا به توسعه برساند) چند تن زندانی شدند یا اعدام شدند یا در محل های تحصن در تلگرافخانه ها، سفارت ها و زیارتگاه ها کشته شدند؟

آیا تلفن و تلگراف و روزنامه ها در دوران قاجار رواج نیافتند؟

آیا تیراژ روزنامه های افشاگرلنه فساد اداری و مسئولان به ده ها روزنامه نرسیده بود؟

در دوران رضا و محمئرضا پالانی و خمینی و خامنه ای چند روزنامه که جرات بیان مطالب ساده و نقد از مدیران سطح پایین را داشته باشند، وجود داشته و دارند؟

بگذارید با استناد به کتاب "ایران در چهار کهکشان ارتباطی" دکتر مهدی محسنیان راد که در بیش از 1950 صفحه نوشته شده است، مطالبی را نقل کنم.

گر چه هیچ متخصصی در ایران شما، نمی تواند و نمی خواهد بیطرفانه بنویسد و بیطرف نبودن را حق تاریخی خود می داند که به قاجارها و تورکان حمله کرده و اقدام های قاجارهای تورک را تحقیر کند و اگر نتوانند اقدامی را منکر شوند، آن را به یک وزیر و وکیل فارس، منتسب کنند.

من فقط چند نمونه از این کتاب می آورم و خواندن بقیه کتاب را به شما واگذار می کنم.

1. ممالک محروسه به طور مرکزگرایانه اداره نمی شد بلکه هر ایالتی در امور داخلی، اقتصادی و حتی نظامی و اداری و آموزشی خود، آموزش زبان و ... مستقل بود و از استقلال نسبی برخوردار بود. تنها در چند مورد مطیع مرکز یا پادشاه قاجار بودند.

2. ده ها چاپخانه از اروپا خریداری شده بود و روزنامه و کتاب های مختلف را منتشر می کردند. در کنار ماشین های خریداری شده از خارج، ده ها و بلکه صدها دستگاه ساخت داخل هم در تولید کتاب و فکر و نشریات آگاهی بخش نقش داشتند. یعنی در آن زمان، قوه اختراع مردم هنوز به قتل نرسیده بود که در دوره رضاخان، مهمترین شاخصه توسعه و ترقی، یعنی قوه تخیل و اختراع، بوسیله دیکتاتوری رضا پالانی، بقتل رسید.

3. دکتر محسنیان راد می نویسد: عباس میرزا در میانه جنگ های ادواری با روسیه، یک دستگاه ماشین چاپ سربی بوسیله منوچهرخان گرجی معتمدالدوله خریداری کرده و به تبریز آورد. اولین و دومین کتابی که چاپ شدند، "فتح نامه" و "رساله جهادیه" بودند.

در سال 1239 میرزا زین العابدین تبریزی به امر فتحعلی شاه قاجار به طهران رفت تا چاپخانه ای را در آنجا راه اندازی کند. اولین کتاب این چاپخانه "رساله آبله کوبی" نام داشت.

4. آبله کوبی یا واکسینوسیون را مردمان ممالک محروسه نمی پذیرفتند. شاه قاجار مردم را در بین پرداختن جریمه سنگین و یا پذیرش واکسن آبله مخیر کرد. حتی خود و خانواده اش جزو اولین کسانی بودند که برای شکستن شایعه های ضد واکسن، واکسینه شدند.

5. وقتی دو خط راه آهن، یکی در شهرری و دیگری در شمال دایر شد و مردم از سوار شدن به آن ها امتناع کردند، خود شاه با پرداخت هزینه سفر با قطار، عصرهای بعضی از روزها قطار سواری می کردند تا در مقابل شایعه سازان و شایعه، قد علم کنند و استفاده از آن ها را عمومیت بدهند.

6. قارجارها برای آشنایاندن مردم ممالک محروسه با توسعه کشورهای غربی و اخذ علم، دانش و تکنولوژی آن ها، دانشجویانی را به کشورهای خارجی اعزام کردند تا در رشته های نقاشی، توپخانه، مهندشی، شیمی، قفل سازی، مترجمی زبان انگلیسی آموزش ببینند.

دردور اول اعزام دنشجو برای تحصیل به لندن، دو نفر رفته بودند که یکی فوت می کند. در سال 1815 میرزا صالح شیرازی که بعدها به عضویت فرماسیون در آمد، یکی از  پنج دانشجویان اعزامی قاجارهای تورک به لندن، در دور دوم بود. (ص 894)

7. دکتر محسنیان راد در صفحه 895 به نقل از یادداشت های میرزا صالح شیرازی می نویسد: "شاه اراده فرموده اند که مردم ایران را تربیت کنند و معتقدند مهمترین تربیت، آگاهی از اخبار جهان، از چین و ماچین تا ینگه دنیا (آمریکا) است که به زودی هر ماه منتشر خواهد شد و بر همه مردم واجب است که طبق مد روز زندگی کنند تا آسوده و راحت باشند."

این افکار متعلق به رضا پالانی نیست بلکه متعلق به محمدشاه قاجار است که بعد از فتحعلی شاه به روی تخت امپراطوری و به عنوان سومین شاه قاجار، نشست.

8. اولین شماره روزنامه "کاغذ اخبار" در 1832 منتشر شد.

9. محمدشاه قاجار که دکتر راد هم به طبع پهلوی ها، او را "مردی مستبد" می داند، در سال 1839 و به نوشته وی "بیش از پیش خود را نیازمند شناخت غرب دانست، به طوری که در اوایل ژانویه 1839، بنگاهی به اسم "دارالعلم شناسی ملل" در تبریز برپا کرد. زبان فرانسوی مبنای این آموزشگاه بود. به نظر می رسد، این مدرسه، اولین دانشگاه قبل از دارالفنون بوده است.

10. در همین دوران بود که یک هیات آمریکایی برای آموزش آسوری های اورمیه وارد این شهر شد. این هیات بدون اعتراض دولت تورک قاجار، روزنامه "زاهر یرادی باهرا" را منتشر کرد. یعنی آزادی دین و تبیلغات دینی و سیاسی (کار اصلی این روزنامه، سیاست و سیاست بین الملل بوده است) در دوران قاجار امری (بطور نسبی ) پذیرفته شده بوده است. در این نشریه، نام شهر ارومیه "اورمی" نوشته می شد.

11. در صفحه 909 آمده است: "روزنامه وقایع اتفاقیه چندان مورد استقبال مردم عادی قرار نگرفت، تا جایی که دولت خرید آن را برای گروهی از مسئولان و امرای دولتی اجباری کرد: "... هر کسی در ایران دارای 200 تومان مواجب دولتی است، باید اجیر یک روزنامه شده، در سال دو تومان آن را بدهد."

یعنی برای آگاهانیدن مردم، دولت قاجار قوانون تصویب می کرد ولی رضا پالانی برای خفه کردن ملل، راه های آگاهی مردم، همه روزنامه هایی که دولت قاجار با سعی و مشقت فراوان تاسیس کرده و مردم را به روزنامه خوانی عادت داده بود،  بست.

12. در صفحه 921 کتاب آمده است: "... در کاروانسرای حاجی سید حسین تبریزی ... یک نوع بخاری از آمریکا به تبریز وارد شده است که با اندک هیزم، اتاق را گرم می کند.

13. طهران  و شهرهای دیگر دارای نظمیه یا پلیس بودند.

14. در شانزدهمین سال اختراع دوربین عکاسی، یک دستگاه دوربین عکاسی از طرف امپراطور روسیه به محمد شاه قاجار هدیه داده شد. شاه تورک دستور داد تا "... آقای رضا پیشخدمت، مامور آموختن علم شریف عکاسی شد ...به لقب عکاس باشی مفتخر شد. ... اگر کسی طالب آموختن این علم نیز باشد، می تواند به آن جا مراجعه کند...."

15. "ناصرالدین شاه قاجار عکاسی را نزد مسیو "کارلیان" آموخت و عکس های فراوانی گرفت که ... حدود 7550 نگاتیو شیشه ای، 4200 عکس ... برخی منابع شمار عکس های مذکور را 48.000 ذکر کرده اند... عکس های مذکور در 1039 آلبوم قرار گرفته است.

این هم از علاقه شخص شاه به صنعت و تکتولوژی نو و آموزش آن و تلاش برای ماندگار کردن تاریخ و لحظه های زندگی مردم ...

16. در صفحه 974 نوشته شده "سال 1382 شمسی، در خلال بررسی عکس های "آلبوم خانه کاخ گلستان" دو قظعه عکس جا مانده از دوران قاجار پیدا شد که قطعا با اشعه ایکس عکسبرداری شده بود. یکی از این دو عکس به آناتومی دست است که در آن استخوان ها به وضوح هویدا می شود و دیگری جعبه عینک در بسته ای است که عینک داخل آن به وضوح هویداست. ... اما به نظر من، این موضوع مربوط به سومین سفر مظفرالدین شاه به فرانسه است و عکس های مذکور در پاریس و منزل مادام کوری- کاشف اشعه ایکس برداشته شده و شیشه آن نیز به شاه تقدیم شده است. "

این هم عقیده دکتر محسنیان راد در باره عکس های مربوط به اشعه ایکس.

این هم نشانی به علاقه شاه قاجار به علوم جدید و اختراعات علمی. آیا او نمی خواست ممالک زیر فرمانش را به آنجا برساند که تولید کننده علم و تکنولوژی باشند، نه مصرف کنند صرف؟

17. در صفحه 976 عکسی را نشان داده و می نویسد که این دوربین عکاسی در دوره قاجاریه و در ایران منتاژ می شده است. اگر روند مونتاژ و تولید دوران قاجار دوام می یافت و رضا پالانی بر سر راه توسعه ملل این منطقه ظاهر نمی شد، آیا سرنوشت دیگر و بهتری نداشتیم؟

18. ناصرالدین شاه قاجار 21 ساله و در پنجمین سال سلطنتش، دستور داد تا در سال 1857 اولین خط تلگراف کوتاه ممالک محروسه دایر شود. این دستگاه تلگراف را یکی دیگر از دانشجویان اعزامی قاجار برای تحصیل به اورپا، میرزا ملکم خان به همراه خودش آورده بود.

اولین خط تلگراف نشان می دهد که شاه جوان و تورک، چه قدر عاشق علم و توسعه کشورهای تحت فرمان خود بوده است. زیرا اولین تلگراف بین قصر گلستان شاه و مدرسه دارالفنون دایر شده که حدود دو کیلو متر فاصله داشت.

دومین خط تلگراف در 1275 قمری، در میان طهران و زنجان به بسافت 430 کیلومتر دایر شد. در سال بعد تبریز هم به این خط پیوست و به تدریج به دیگر شهرها هم کشیده شد.

قرارداد تاسیس اولین خط تلگراف خارجی را انگلیسی ها بعد از 4 سال مذاکره با دربار، در سال 1862 (1279) از دولت گرفتند. این خط بوشهر را به خانقین متصل می کرد. مدتی بعد هم تا هندوستان ادامه یافت.

آلمانی ها هم 1863 طهران را از راه روسیه به آلمان متصل کردند.

19. در صفحه 990 آمده است: اصولا در قاجار، یکی از شیوه های دادخواهی و ارسال پیام به منابع قدرت، تحصن در تلگرافخانه و مخابره تلگراف به مقام ها بوده است.

20. ناصرالدین شاه تورک برای آشنایی با صنعت، تکنولوژی، جامعه، هنر، تمدن و ... سه بار سفر کرد ولی هر بار با انبوهی از آثار تمدن صنعتی غرب و افراد متخصص در آن رشته ها برمی گشت. سفر اول وی برای زیارت کربلا بود. سفر دوم در سال 1878 و سوم در 1988 برای دیدن توسعع غرب انجام گرفت.

21. افشای خبر "امتیاز تنباکو" بوسیله روزنامه "اختر" انجام گرفت که در استانبول چاپ می شد. اختر هم خبرش را از روزنامه "صاباح" ترجمه کرد.

22. روزنامه اختر در اولین دور از "مشروطیت" در عثمانی، در سال 1876 منتشر شد. مشروطیت در عثمانی اساس نگرش رهبران تورک قاجار به تغییر در سیستم سیاسی بوده است.

22. یکی از نشانه های اخذ تمدن غرب، انتشار تمبر، در سال 1849 بود که روش کار را از پاریس گرفتند.

ولی ناصرالدین شاه در سفرش به اطریش از شاه آن کشور تقاضای ارسال یک کارشناس پست به ممالک محروسه را کرد. در پی این تقاضا، شوالیه گوستاو دوریدرر به این خاک ها آمد و سه سال بعد ممالک محروسه قاجار به عضویت "اتحادیه پست بین المللی" در آمد.

23. در سال (1297 قمری)، قاجاریه "وزارت پست" را تاسیس می کند. (ص 1014)

24. در همان سال تاسیس وزارت پست، راه آهن حدود 9 کیلومتری "شاه عبدالعظیم تاسیس شد که دکتر محسنیان راد آن را با نوعی از احساس تحقیر و به عنوان ""با ابعاد مینیاتوری" نشان می دهد.

25. در یادداشت های شخص ناصرالدینشاه در تاریخ جمعه، دهم جمادی الثانی 1302 قمری، آمده است که معین الملک یک دستگاه تلفن به عنوان هدیه از سفرش آورده است. به نوشته ناصرالدین شاه تورک، اولین خط تلفن بین کاخ شمس العماره و باغ سپه سالار دایر بوده است.

اما نخستین خط تلفنی برای عموم در سال 1888 میلادی و زمانی دایر شد که برادران بلژیکی بواتال برای برقراری ارتباط ایستگاه های قطار از طهران تا شهرری، از آن تلفن استفاده کردند.

26. کتاب دکتر محسنیان راد در صفحه 1017 خبر می دهد که "خوانندگان وزنامه شرافت، لامپ برقی را دیده بودند. 22 سال قبل از افتتاح نمایشگاه {اکسپوریسیون 1900} پاریس، ناصرالدین شاه کارخانه برق کوچکی در طهران افتتاح کرده بود...)

27. روزنامه شرف تمامی صفحاتش را به خانواده سلطنتی هلند اختصاص داد که در عکسی از خانوده شاه هلند، شاه و ولیعهد را نشان می داد که هر دو زن بودند و حجابی هم نداشتند. مردم ممالک محروسه با حقوق زن و توانایی زنان برای اداره کشور از طریق روزنامه شرف و در دوره قاجاریه آشنا شدند.

28. ناصرالدین شاه مصمم شد تا روزنامه ای دو زبانه فارسی-فرانسه منتشر کند. برای همین در سفر دوم خود به اروپا، حروف سربی چاپ لاتین و ماشین چاپ خریداری کرده و به کشورش آورد. نام این روزنامه "وطن" بود. {بوی ناسیونالیسم از آن می آید}

29. وقتی فارث ها، ناصرالدین شاه ترقیخواه را ترور کردند، مظفرالدین ساه 44 ساله، راه پدرش را رفت. در دوره او، نسل اول گرامافون که "سیلندر" نام داشت وارد امپراطوری قاجار شد و شاه صدایش را روی آن صبط کرد.

30. وقتی شاه قاجار 1899 در حال بازدید از نمایشگاه بین المللی پاریس و برج ایفل بود، با سینما و دوربین فیلمبرداری آشنا شد و پنج سال بعد از اختراع دوربین توسط برادران "لومیر"، یک دوربین را خریده و به پایتختش آورد تا به ملت معرفی کند که خود شاه به آن دستگاه "سینموفتگراف" می گفت. در دوره مظفرالدین شاه دوربین فیلمبرداری هم وارد شد و خود او یکی از کسانی است که در فیلمش، در حال قدم زدن دیده می شود.

شاه و متخصصانی که توانایی کار با دوربین سینمایی را داشتند، علاوه بر فیلم های مستند ازشاه و درباریان، به سراغ مردم رفتند و فیلم های مستند تهیه کردند.

 طولی نکشید که شاه قاجار اولین فیلم سینمایی آماتوری هود را با بازی هنرپیشگان آماتور و سناریوی آماتور هم تولید کرد. هنرپیشه های فیلم او را خود شاه قاجار و درباریان بر عهده داشتند.

31. در بین سال های 1900 تا 1906 روزنامه نگاری آزاد و غیر دولتی رونق بسیاری یافت. به نوشته دکتر محسنیان راد، قبل از آن، "روزنامه نگاری تحت مدیریت و هدایت دولت بوده است" تا زیر ساخت های لازیم برای روزنامه نگاری غیر دولتی فراهم آید.

32. در یکی از مقالات روزنامه شرافت در دوره قاجاریه، نظریه های سیاسی شرح داده شده است که عبارتند از: قانونخواهی، مشروطیت طلبی و جمهوریتخواهی. در پی آن هم، از سلطنت، جمهوریت و فدرالیسم سخن رانده و آن ها را نقد و مطرح کرده است.

33. در دوره مظفرالدین شاه هم یک خط تلفن جدید در 1903 و توسط دوستعلی خان معیرالملک در طهران دایر شد.

34. در سال 1902 سالن نمایش فیلم یا سینما در تبریز شروع بکار کرده بود و برای عموم فیلم نشان می داد. سال بعد در  حیاط پشتی دکان آنتیک فروشی میرزا ابراهیم خان صحاف باشی در خیابان لاله زار طهران سالن سینما دایر شد که به آن "ایلزیون" یا چشم بندی می گفتند که "سخت مورد توجه نوجوانان و تجددخواهان و مردم تبریز بود.

35. از سالن "سینما سولی" برای اجرای تاتر هم استفاده می شد. اولین گروه نمایش تبریز را هئیت "آکتورال"، موسوم به خیریه می دانند که در سال 1912 با گردهمایی هنرمندان محلی تشکیل شده بود. نمایش های این گروه در سینما سولی، واقع در کوچه ارک تبریز اجرا می شد و بیشتر به زبان تورکی بودند.

36. اولین نمایشنامه های تاتر در دوره ناصرالدین شاه و با ترجمه از نمایشنامه های فرانسوی به اجرا در آمده است. (ص 1047)

37. در دوره مظفرالدین شاه نمایشنامه های وطنی رواج یافت. در اولین نمایشنامه که میرزا ملکم خان نوشته بود و آزادانه اجرا شده است، مقام های حکومتی را به طنز، نقد می کند. او نمایشنامه اش را به سبک و تقلید از آخوندزاده تورک، نوشته بود.

38. میرزا فتحعلی آخوند زاده، اولین کسی است که خواستار تغییر الفبای فارسی و تورکی، از عربی به لاتین شده بود. او برای این منظور هم الفبایی طراحی کرده بود. تعدادی از کتاب های او به فارثی و تورکی هستند. فکر تغییر الفبای فارثی و تورکی از الفبای عربی به لاتین، سال ها بعد از آخوند زاده در تورکیه اجرایی شد.

40. در همین دوره بود که آخوندزاده هفت نمایشنامه در سبک مولیر فرانسوی ولی به زبان تورکی نوشت. آثار او به روسی، فرانسوی، آلمانی و انگلیسی هم ترجمه شده و بنمایش در آمدند.

41. بسیاری از نمایشنامه های انتقادی و طنز، بعد از مشروطه، به عنوان پا ورقی در روزنامه "اتحاد" تبریز منتشر می شد.

41. وقتی در عثمانی از عمر "مشروطیت" 30 سال می گذشت، به طبع عثمانی، در ممالک محروسه هم مشروطیت به امر شاه تورک بر صدر نشست و قانون جای فرد را گرفت اما کودتای رضا پالانی این فرصت تاریخی را به دیکتاتوری بدل کرد تا دیکتاتوری که قطع شده یود، دوباره رشد کرده، تنومند شود.

42. تحصن مشروطه طلبان در ممالک محروسه 60 روز طول کشید و شاه با ارسال کالسکه سلطنتی خود، رهبران مشروزه طلبان را به دربار کشانده و عدالتخانه دلخواه آنان را قبول کرد. بدون این که کسی آسیبی ببیند.

43. در زمانی که ناصرالدین شاه خواندن ورزنامه را اجباری کرده بود، در شهر شیراز فقط 66 نفر روزنامه دریافت می کردند. کمی بعد که زیربناهای لازم، توسط قاجاریه، تهیه شده بود، تنها در شهر شیراز 26 چاپخانه آزاد فعالیت می کرده اند و 199 عنوان کتاب منتشر شده بود.

44. مظفرالدین شاه در اولین جلسه مجلس شورای ملی که در کاخ گلستان تشکیل شده بود، این سخنان را گفت: "سال ها آرزوی چنین روزی را می کردم و خدا را شکر که به آرزوی دیرین خود رسیدم."

45. در اولین قانون اساسی و متمم آن سه بار واژه "آزاد" دیده می شود. در این قانون 5 بار واژه "مطبوعات، 3 باز واژه "روزنامجات"، یک بار واژه "روزنامه عمومی" و2 بار هم واژه "روزنامه نویش" بکار رفته است و این نشان می دهد که تورکان قاجار چقدر به آزادی فکر و بیان اعتقاد داشتند.

در حالی که با به روی کار آمدن رضا قلدر، همه روزنامه توقیف شدند و بسیاری از روزنامه نگاران اعدام شده یا شقه شقه شدند و یا زنده زنده در آتش انداخته و سوزانده شدند. و ...

46. وقتی محمدعلی شاه از تبریز به طهران آمد تا تخت شاهی را بگیرد، اولین کاریکاتور انتقادی ممالک محروسه در تبریز منتشر شد که شاه جدید، سوژه "جریده آذربایجان" شده بود.

با گذشت بیش از یکصد سال از آن جریان، هنوز هم نمی توان مقام های درجه یک فارث عیران را در کاریکاتور گنجاند.

47. کتاب "طبایع الاستبداد" در دوره محمدعلی شاه منتشر شد. آن را با کتاب "قرارداد اجتماعی" ژان ژاک روسو" مقایسه می کنند. در این کتاب فرمولی برای درک میزان و درجه استبدادی زدگی یک کشور داده شده است: "واژه های تعظیم و تکریم را در فرهنگ آن ملت شمارش کنید".

48. سال های میان  1285 تا 1291 (1906 تا 1912)  آزادترین ادوار روزنامه نگاری در ممالک محروسه و عیران بعدی نامیده می شود. در این دوره، روزنامه نگاری انتقادی، عقیدتی و مردمی، پیشرفت بسیاری یافته است.

49. دریکسال بعد از تاجگذاری محمدعلی شاه قاجار، 44 روزنامه منتشر می شد.

50. در اواخر دوره ناصرالدین شاه "بریگارد قزاق" تشکیل شده بود. بریگارد قزاق، ارتش کوچک اما منظمی بود. این همان ارتشی است که رضا قزاق هم یکی از اعضای آن بود که بر علیه قاجارهای تورک و با نقشه انگلستان، کودتا کرد. رضا پالانی نام آن را به "ارتش" تغییر داد.

51. در زمانی که محمدعلی شاه مجلس را بست، 86 روزنامه انتقادی، عقیدتی و جدی وجود داشت. در آن زمان شهر کوجکی مانند خوی، 3 روزنامه داشت.

52. احزاب سیاسی پدیدار شدند که روزنامه ها و ارگان های مخصوص یا وابسته به خودشان را داشتند. احزابی مانند دموکرات ها، جمعیت اعتدالیون، حزب اتفاق و ترقی فعال بودند.

دموکرات ها خواهان تقسیم اراضی زراعی در میان رعایا اما بتدریج و تفکیک قوه روحانی از قوه سیاسی بودند.

مقاله به قدری بلند و بالا شد که دیگر نمی خواهم ادامه داده و زیر ساخت های دیگری که در دوره قاجاریه آماده شده بود ولی رضا پالانی و دانشگاهیانی که در سیستم او تربیت شده بودند، همه را انکار کرده بود یا در مزره اقدام های رشا پالانی نشانده بودند، ادامکه بدهم. شاید وقت دیگر!