اگر به جای صمد بهر نگی، یک شریعتی داشتیم چه اتفاقی می افتاد و الان در چه شرا یطی بودیم؟

  

بیر دوستوم فیس بوکدا سوروشدو: اگر بیز آزربایجانلیلارین صمد بهرنگی یئرینه بیر علی شریعتی میز اولسایدیر، نه اولار دی و ایندی بیز هانکی شرطلرده اولاردیق؟

من: انصافعلی هدایت-ین جاوابی بئله اولدو:

بیز آزربایجانلیلاراهم صمد لازیمی دیر هم ده شریعتی آمما فارث لار و فارث عیرانچی حاکیمییت، صمدین ناغیل یازماسینا نه قدر ایجازه وئر دی؟

گوره سن، صمد، تامام ایسته دیگی ناغیللاری یازدی؟ یوخسا بیر چوخون، یازمادی؟

یا یازدی آمما چاپ اولمادی یا ساواک آرادان آپاردی؟

او زاماندا تورکله ره ایذین وئرمزدیرلر کی شریعتی لری اولسون.

یوخسا، سیزین دئورین (مندن بیز آز یاشلیلارین)  سیاسی و سولچو فعاللارین ایچینده یا میللی حوکومتین ایچینده، فیکیر صاحیبلری و حتتا شریعتی دن داها کسرلی فیکیر صاحیب لری چوخ واری دی.

 

دوغرو سورو بو دور: نیه آزربایجانلی سیاسی لر او دئورده، سولچو اولدولار آما آزربایجانچی اولمادیلار؟

سبب بو دور کی فارثلار، تازا، میللی حوکومتی آرادان آپارمیش دیرلار و ایذین وئرمزدیرلر آزربایجانلی فیکیر صاحیب لری مئیدانا چیخسین. اوجور بیر زمانه ده، سیاستده و دونیا گوروشونده سولچولوق، سیاستین و سیاسته ماراقلانانلارین تکجه قاچاق یولو ایدیر.

بیر آیری طرفدن باخارساق، شریعتی و دینچی لیک، فارث شیعه چیلیگی خیدمتین ده و آمئریکانین کومونیست روس سیاستلری قارشی سیندا حیمایت اولان فیکیری دی. یعنی آمئریکا علی شرعتی کیمین آداملاردان حیمایت ادیر دی. عاینی زاماندا، آمئریکا، افغانیستاندا کومونیسمین قارشیسیندا، موسلمانلارا سیلاح و هر جوره ایمکانلاردا وئریر دی.

آمئریکا و فارثلار ساهی، آزربایجان محورلی فیکیر و سیاست و دونیا گوروشو ایله موخالیف دی. بونون اوچون ده آزربایجاندا بیزیم دیلیمیزی بئله قاداغان اتدیلر. اینسان حاقلارینین ترسه سینه، بیزه هر جوره تحقیر و توهین ووردولار.

او زاماندا، آزربایجان آیدینلارینا و سیاسته علاقه لی اولانلارا هانکی مئیدان آچیقی دی؟

آزربایجانلی فیکیر صاحیب لری، بیر سیچان یولو تاپارکن، یازماغا باشلادیلار. حضرت اوستاد محمدحسین شهریار و صمد او سیلسیله نین باشیندا دیرلار.

صمدین "بالاجا قارا بالیق" ناغیلی، 100 ده فه علی شریعتی-نین فیکیرلریندن درین فیکره صاحیب دیر. چون قارا بالیق "آزادلیق" و "اینکیشاف" اتمه گه محیط و شرایط آختاریر کی جامعه سی آزادلیق آرخاسینا دوشوب گئتسین.

صمد یازیلاریندا و فیکیرلرینده، "آزادیستان" و "میللی" حکئمتین آدین جکمه دن، اونلارین آیاق ایزلرین و خیاللارین، توتوب گئدیر. دردی، کومونیسم دئییل، آزادلیق و "موهاجیرت" دیر.

صمدین فیکیرلری قارشیسیندا، شریعتی فارث لارین دین استعمارچیلیغی فیکیرین و آمئریکا دستکلین یولو سورور و سوردورور. اصلینده، شریعتی، دین حوزه لرین، قدیم موللا مدرسه لریندن، دانشگاهلارا داشیدی

کی اینقیلابدان سونرالار، یوزلرمین آداملارین اولومونه سبب اولدو. او زامانکی علی شریعتی دینچیلیگیین آتین سوروردو، آزربایجان دین و سکولاریسمی ایکی دفعه اولموش اولسون، تجروبه اتمیش بیر جامعه دی: آزادیستان و میللی حکومت زامانلاری.

بیر باشقا سوزله دئمیش اولورسام، آزربایجان ایجتیماعاتی معیوب داییره دن چیخمیش و تیکرار یاشامدان قاچماق ایستیر. جامعه میز دفعه لرجه، دین و سوکولار سیستیمی تجروبه اتمیش دیر. داها تجروبه اتمک ایسته میردی. بونون اوچون هم آزادیستان و هم میللی حکومتین دردی، آزادلیق و دموکراسی دیر، دین یوخ!

فارثلارسا ساسانی لردن او گونه دک، سیاستی و حاکیمییتی اله گئچیرمه میش دیرلر. دین یا سکولار بیر حامعه نی تجروبه اتمه میش دیرلر. آمما ساسانی لر و اوندان اوول کی دئورانلاردا دینی و دینچی لرین جینایتلرین تجروبه اتمیش دیرلر. حتتا عربلر و تورکلر ایمچیراطورلوقلاریندا اولان دیندن، سئکولاریسمه و سئکولاریسمیدن دینه اولان معیوب دایره نی دفعه لرجه یاشامیشدیرلار آمما درس آلمامیشلار. بونون اوچون ده علی شذیعتی و فارث ایجتیماعییاتی معیوب داییره ده فیرلانیرلار و تجروبه اتدیکلری دئورلری و زامانلاری، یئنه ده تجروبه ادیرلر.

غرب عالیم لری ایددیعا ادیرلر، اگر بیر فرد یا توپلوم، بیر تجروبه نی دئییشمه دن، یوز کره ده تیکرار اتسه لر، عاینی جاوابی آلاجاقلار. جاوابی فرقیلی آلماق اوچون،  مسئله ده دئییشیک لازیم گره کیر.

فارثلارین و علی شریعتی نین تجروبه سی، 1400 ایلده، اونلار دفعه تجروبه اولوب و عاینی دیکتاتورلوغا چاتمیش دیر آمما اونلار و خوصوصیله شریعتی، توپلومو عاینی معیوب داییره یه سالدیلار. دینه ایناندیقلاری اوچون. یوخسا باشقا یول تاپماق مومکون دئییل دیر؟

 

آزربایجاندا بویله دئییل. 100 ایل فارث ایستعمارینین حاکیمییتی، اوزون تاریخ ده، چوخ بیر قیسسا زامان دیر. بو 100 ایلده فارث لاردا بیزی  ایستعمار اتمگ ایله ریفاهدا قالیبلار.

بیلیروخ کی فارصلارین بو ایستعمارلارینین گوجو ائوزلریندن قاینامیر بلکه اینگیلیس و سون زامانلاردا آمئریکا اولماسای دی، فارثلار اودوزموش اولاردیرلار. منجه، فارسلار ایندی ده اودوزموش حساب اولارلار. نیه کی بیز تورکلر و دیگر فارث اولمایان خالقلار فارسلارلا ضید بیر حاله گلیب لر و بیر فورصت آختاریرلار کی فارث ایستعمارینا سون نوقطه نی قویسونلار.

ساده جه، آمئریکا و غرب، فارثلاری، تورکه قارشی، دیره نیشه مجبور ادیب لر و حیمایت ادیرلر. بونون اوچون ده، هر بیر یئل اسرسه، فارث حاکیمییتی، پئیین کیمی داغیلار. چون میللتلرین ریضایه تینه دایاناراق، حاکیمییت لرین سورمورلر.

من اینانیرام کی آزربایجان و صمده، یول، "آزادلیق" و "سئکولارچیلیق" یولو دور. اونلارین بو ایکی دیلک اوچون، 200 ایللیک بیر موباریزه و جهدلری وار.

صمد بهرنگی نین ناغیللاری، ساده و ایچی بوش حیکایه لر دئییل. اونون فلسفه سی و دونیا گوروشو دور. دونیانین بیر چوخ یئرینده، فیلسوفلار، ائوز فیکیرلرین و دونیایا باخیشلارین ناغیللار ایچینده یایماغا جهد اتمیش لر و بو دونیا ساحه سینده قبول اولموش بیر یونتم دیر.

اگر بیزلر صمدین و یا شهریارین و یا باشقا فیکیر صاحیب لریمیزین دوشونجه لریندن و دونیا گوروشله ریندن خبرسیزیق، او بیزیم ساوادسیزلیغیمیزی گورسه دیر. نیه کی بیز باشارمیریخ، اونلارین  فیکیرلرین ناغیللارین و شعرلرین ایچیندن ایچ ادیب، چیغارداق.

نیه؟

چون (حاشا حوضوروزدان) بیزلری مال اولماغا تربیت ادیب و تعلیم وئریبلر. بیزدن جسارتیمیزی آلیب و بیزی بیز باشی آشاغا مالا چئویریب لر. بیز بیر جسارت اتمه لی و عوصیان سیستیمینه گیرمه لییک! یوخسا، بو معیوب سیستیم ده قالاریق و آزادلیق یولونان چاشاریق!