İran parlımanı nədən Urumiyyə Gölünə su gətirmək layihəsilə muxalifət etdi?

Bu günlərdə İran parlımanı Urumiyyəli millət vəkillərinin 2 foriyyətli layəhəsilə muxalifət edib və ona səs vermədilər. Bu hadisə İran Azərbaycanlılarının bir hissəsinin narahatlığına səbəb olub və olar bir etiraz numayişi hazırlığı aparırlar və sosyal midyalarda Aqustusun 27 qərar qoyublar.

Parlımanın bu layəhəsi barədə Amerika Səsinin Azərbaycani Xidmətləri, İnsafəli Hidayətlə müsahibə aparıb. O deyir: 2-3 Urumiyyə millət vəkili bir layəhə hazırlayıb və 66 parlıman numayəndələrinin imzasilə məclisə verdilər. İran azərbaycanının 60-a yaxın numayəndələrindən 18 bu layiheylə muxalifət etdilər və hətta Urumiyyə Gülünə Arazdan və Silvə çaylarından su gətirməsilə razılaşmadılar və Ərdəbil şəhərinin numayəndəsi elan etdi: o halda ki Ərdəbilin bəzi kəndlərində içmək suyu yoxdu, Urmiyyə Gülünə bu suyu gətirmək haqsızlıq və ədalətsizlikdir.

66 millət vəkili məclisə aparan layəhə əsasında, İran devləti məcbur qalacağıdı ta 2 milyard dollardan əlavə iki çaydan amma 3 yolla Urumiyyə Gülünə su gətirsin və təbi ki suyun yolunda olan yüzlər kənd və onlar şəhər də faydalanacağıdılar. Bu layəhənin əsasında İran dövləti su gətirmək işlərunə həmən başlamalı olacağıdı və o miqdar pulu bu işlərdə sərf edəcəyidi.

Bu layəhənin qəbul olunmaması bu cəhətdən İran Azərbaycanlılar narahat edib ki Bocnurd şəhərinin numayəndəsi deyib: dediklərinə gora, 2-3 il ərzində bu gül quruyacaq. Orda olan yer yurd sahıblarına xəsarət verin ta ki ordan köçüb və başqa yerlərə getsinlər.

Millət vəkillərindən layəheylə muvafiq olanlar iddia ediblər ki əyər həmən bodca verilməsə və bu gülə su gətirilməsə, onun qurumasilə duz sunamisi qalxacaq və 11- 15 milyon insan öz yurd yuvalarından avara düşməyə məcbur qalacaqlar və siz olara harda yer verəcəksiz?

20 ilə yaxındı ki İranda quraqlıdı və dövlətdə suların üstünə bənd salır. Buna göra, İranın bir parçalarında quraxlıqdı amma Azərbaycan iyalətlərilə, məsəla Sistan və Bəluçistan, Kirman və digər İyalətlərin dərin fərqi var. Olar quraqlıq və səhra yerlərdi amma Urumiyyə Gülü dünyanın şor gülüdü. Dünyada iki şor gül var ki biri “ölü Gül” adilə İsrayildədi. Buna gorada Urumiyyə gül Azərbaycanlılar yox bəlkə bütün dünya əhalisinə ayitdir. Ona gorada Birləşmiş Millətlər onu qörumasilə mübarizə üçün, İrana bodca verib. Necə ki Holləndiya məmləkətidə 10 milyon dollar onun nəcatı üşün xərc edib və tədqiqat aparıb.

İran Azərbaycanlıları pılanlırlar ki Təbriz və Fars futbol timləri (kumandaları) musabiqəsindən əvvəl 100 min su zərfinin üstündə “Urmu gülünə su” yazsınlar və əyər İran dövləti o günüdək, bu layəhəni qəbul etməsə, xiyabanlarda etiraz nummayişləri geçirsinlər.

Oların intizarı var ki İran parlımanı bu işə yenidən qol qoysun. Əyər parlıman mevzuya girmək istəmirsə, İran prezidenti ya ali dini rəhbər: Ayətullah Əli Xaməneyi dixalət edib və bu gülün nəcatı üçün bir işlər görsünlər.

Bulut Mihmandarlı sorur ki İranın prezidenti və icra quvvəsinin movqeyi Urumiyyə Gülünə gora nədi? İnsafəli Cavabda deyir: Layəheylə muvafiq olan numayəndələrdən, Urumiyyə numayəndəsi əlan etdi ki bir neçə il əvvəl Mahmıd Əhmədinəjad Urumiyyəyə səfərində 2 milyard dollardan əlavə bodca bu gülün nəcatı üçün təsvib etmişdi. Həmən numayəndə, məclisdə əlavə etdi ki amma hələki var bir qıran (qəpik) də o bodcadan verlmeyib.

Bu o haldadı ki Ərdəbil, Ğərbi Azərbaycan və Şərqi Azərbaycan iyalətlərinin hakimləri (ustandarları) və prezidentin sözlərindən bu çıxır ki bu gülün nəcatı üçün bu miqdar pulun verilməsi lazımdı. Bu pul verilməsə və su gətirilməsə, Azərbaycanlıların həyatın təhlökə təhdid edər və ordan digər yerlərə köçməyə məcburdular.

İnsafəli, Bulut bəyin “Arzdan və Sivədən Urumiyyə Gülünə su gətirmənin bəzi yerlərə ziyanı olabilərmi?” sorusuna cavabda dedi: Bir millət vəkili öz muxalifət səbəbin “yollarda bəzi yerlərə xəsarət diyəbilər” dedi amma muvafiq numayəndələr deyirlər ki hər üç yolla ki iki çaydan su gəlsə, su gələn yolların ətrafı abadan olacaq və quraqlıqdan can qurtaracaqlar.

Gülün quruma səbəbləri yağışın az olması, 11 çayın üstündə 17-18 bəndin vurulması və suyun axmasının qabağın almax, suyun əkinəcək işlərində doğru istifadə olunmaması deyilir.

Reaksiya istiyən Azərbaycanlılar təşkilatsız olarax, çalışırlar ta ki etraz numayişlərin yola salsınlar. Bunun üçün də telefun məsajlarından, internetdən və bir birlərilə görüşmə kimi imkanlardan faydalanırlar.

* * * * *** *** *** ***