Fars dil ve edibiyyatinin genişlenmesinin dordonco konferansi Tebriz de keçirildi. İran Azərilərinin bir cox cəmiyəti, o comlədən İstiqlal Partisi, O konferansin Təbrizdə bər pa olmasin, məhkum itmişdilər.
Bu konferans da, necə Fars dilin daha çox yaymaq haqda 130 mohəqqiq və universitə ustadı danişdilar.
Konferansın sonoco, bir neçə maddəli qərar oldo. Həmən qərarda qeyd olor; “Fars dili neçə min illik dildir və İranlilarin kimliklərinin ən əsasi və mohom roknodor. İranin milli birlik və ittihad səbəbbi dir.”
Toplantı da iştirak edənlər, İran devlətinden istədilər ki ozonon her hanki boyok siyasi, mədəni, iqtisadi və digər qərarlarinda Fars dilinin genişlendirmesini, goz altina alsin.
Konferans, devlətdən istedi, Fars dilin yaymag ucun, İranin dovrəsinde olan məmləkətlərdə pul xəc etsin. O millətlərə Fars dilli məllim gondərsin və o məmləkətlərdə Farsi bilənlərə, Fars dilində daha çox gojlənmək imkanlarin yaratsin.
İranda Fars dilin, İslam donyasinin ikinci boyok dili tanitdirirlar. Bu o haldaki Turk dili, Malizi və Əndonezi dilində danşan mosəlmanlarin sayi daha Fars dilinə dnişanlardan çoxdor.
Ona gora da İran Azərbaycanında, Fars dili içun geşirilən konferans, medya və koltor işçilərindən istədi Fars dilin moəssir bir şəkildə, ulgu gostərsinlər.
Bu o haldadir ki İranin rəsmi ve idarə dili, Fars dilidir və başqa dillərə, evlərdən və koçə bazardan sonra bir yer yoxdor. İranda Fars dilindən əlavə: Turk ya Azəri, Kord, Ərəb, Turkəmən və Farsdilinin moxtəlif ləhjələri də var amma məktəblərdə və universitələrdə onlarin yazib və oxomasi (rəsmi olaraq) qadagandir.
Qeyd olor ki Təbriz, İran Azərilərinin paytextidir. İllərdir ki Təbrizin xalqi da digər Azərbaycanlilarilan bərabər oz Turk dillərinin, rəsmi olmagin, devlətdən istirlər.
Keçən illərdə bu tələblərə gora, yozlər adam, həbsə duşublər. Onlarin etirazlari bəzən xiyanablara çəkilib. Xalq, koçə bazara tokoloblər və etiraz nomayişleri apariblar.
Onlarin ən onımli soz və istəkləri “haray haray mən turkəm” və “Turk dili olən deyil – başqa dilə donən deyil” dir.
Onlar bu nomayiş və itirazlarilan oz kimliklərin gostərib və ono qoromaga çalişirlar.
İranda, hokumət adamlari, Turk, Ərəb, Kord və digər dilləri İran xalqinin sərvəti kimi gormorlər. Bəlkə o dillərə bir təhlokə onvaninda baxirlar.
Bu sozə Mir Hoseyn Mosəvi və Mehdi Kərrubi, Oninci perezident seşgilərinde barmaq qoydular ta İranda ki Turk və digər xalqıların oylarin və himayətlərin qazansınlar. Onlar birinci dəfə olaraq, dillərə, İranda, təhlokə gozoylən baxmagi açdilar və dedilər.
Amma Golaməli Həddad Adil; İran Parlimentinin Rəyisi, həmən konferansida Fars dilinin boyok bir sərvət oldogon elan etdi. O, başqa dillərin sərvət olob olmamasina dayir bir soz demədi.
Hədad Adil, Millətin sozonon tərifinin nə olmasin dort movzoya bagladi ve dedi: “topraq, bir hokomət və moştərək dilinən moştərək tarix hər milləti tanitdiran əlamətlərdilər.”
O artirdi: Əgər Fars dilnə maraq gostərilməsə, solar və aradan gedər.
Hədad Adil demədi ki İrandaki aradan gedən dillərə niyə maraq gostərilmir və xalqin oz sirvətindən, niyə oz dilləroinə xərc qoyolmor və niyə təkcə haminin pulu, Fars dilinin kokəlmesinin xidmətindədir?
Fars dilinin Fərhəngistaninin 50 çeşitli qoropo var ki bu zamana qədər 2 min biganə sozlərin yerinə, farsi kələmısin yaradıblar və bu barədə 6 cid kitab da yazıblar.
Bu uç gunlok toplanti Tebriz universitesinde dayir olmosdor. Bu, həmən universitədir ki onon tələbələri, dəfələr, Turk dilinin resmi olmasi uçun, etiraz etmişlər. Bu etirazlar dan dolayi, İranin Oninci Peresident seçgilərinin namizədlerinin təbligatlarının əsli movzoso, irandaki xalqlarin istəkləridi. Ona gorada, həmən zaman, Məhmud əhmədi Nejad emir verdi ta İranda olan bəzi dilləri universitələrde oyrətmık içun, tədbirlər aparilsin amma bu konferansda, o hokmon, hanki dillər və hanki bolgələrdə icra olonmasi, açilmadi.
.
No comments:
Post a Comment