Tıraxtor və Azərbaycanlıların milli hissiyyatı

Bu gunlər, futbal, Tıraxtor və Milli hissiyyat İran Azərbaycanında boyok siyasi və milli rol daşiyir.

Bu movzu ordan gozə çarpır ki umumən Azərbaycanlılar 4 ay oncəki perezident seçğisinə olan etiraz nomayişlərinə qoşolmadılar. Oz payların ayırdılar ki indi milli bir ehsas qiyafəsində, futbalda və Təbrizin Tiraxtor takımından himayədə ozono gostərir.

Xosuən bu son günlərdə İran televizyono bir canli “90” adlı fotbal programında, İranlılarin futbal timlərinə olan maraq və səslərini toplordu.

Televizyon gostərən məlumata əsasən, Təbrizin Tıraxtor timi, İranın futbal timlərinin başında gedirdi. Xalq cib telefono vasitəsiylə, ona bir milyona yaxin səs vermişdi. Bu o haldeydi ki İranin iki boyok və sər sədalı timlərinin ikisinin onon yarısından az səsi variydi.

Programı aparan “Ferdosipur” Tıraxtoron morəbbisinə telefon açid və onnan, canli danışdı. Tıraxtoron morəbbisi dedi ki Tıraxtoron 30 milyon sevəni var. Olar tıraxtoro birinci seçərlər. Sonar momkondor ki obiri timlərdən də seçsinlər.

Bu sozon anlamı Azərilərə odor ki İranda 30 Milyon Turk var. Ona gorada Tıraxtor timi İran Azərbaycanlılarına bir milli simbola donor. Hətta Tıraxtor odozsada, ono alqişleyirlər. Bu ozo İranda yeni əxlaq və ispor (Vərziş) movzusu olobdo.

O cor ki Tıraxtor 50 min tamaşaçısının onondə Saypa timinə odozdu. Amma Azərbaycanlılar ono pisləmək yerinə, daha çox alqışladılar.

Saypanın morəbbisi bu rəftardan gic qalıb, dedi: beylə bir rəftar İranda goronmeyib. Bu gostərir ki Azərbaycanda çox potansiyel var. Təkcə ğərək pul və İspor ya vərziş imkanati bu xalqa verilsin.

Bu halda Tehranın vərziş qazetləri və İranın siyasi, emniyyət və polis məqamları, Azərbaycanlılarin bu milli hissiyyatın və oz timlərin alqəşlamaların dogru gormorlər və ono bir yanlış kimi gostərməyə çalışırlar.

Eyni halda İranda iddya olonor ki, İran Azərbaycanı, oranın ən sərvətli və ən sənayeli bolgəsidir. Bu o haldadi ki Azərbaycandakı sənaye, Fars bolgələrindəki sənaylərinən moqayisiyə çıxabilməz.

İran Azırbaycanının ən sənayeli şəhəri Təbrizdən ibarətdir. Bu şəhərin nəçe boyok fabrika ya kərxanası var. Tıraxtor Sazi, Maşın Sazi, Petroşimi, Palayişğah və bir neçəsi o jömlədəndilər.

Tıraxtir Sazi İran Azərbaycanının ən qədimi və boyök kərxanalardandi. Hərdən soz yayılır ki ono Farsistana aparırlar amma onon 42 fayızınin satılması təsdiq oldo. Mehr-e İqtisad-e İraniyan ki Pasdarlarin “Meh” adlım iqtisadi moəssisəsinə baglıdı, ono aldı.

Meh şirkəti Ayətollah Xameneyinin himayəti və mali koməyinən yola doşob. Deyilir ki Tiraxtoron 42 fayızın moftə kimi alıblar. Çunku kərxananın kollonə qoyolan qiymət, Onon toprağının da polo deyil.

Bu sozo Kərim Sadiqzadə: Şərqi Azərbaycanın işçilərinin Evivin modoro dedi və əlavə etdi ki “o əzəmətdə kərxanıyə 64 milyard tumən ya 64 milyon dollar qiymət qoymoşdolar ki etirazlara gora qiyməti 220 milyona qovzadılar.”

İşrət Xanım Şayiq: Təbrizin millət vəkili də oz xəbər sitəsində yazdı: Tıraxtor Sazinin qiymətləri 30 – 40 il bundan əvvəl qoyolobdo. Bu 30-40 ildə oranın qiyməti neçə yoz qat olob ki indi nəzərə alinmeyib.

Tıraxtoron oncəki modoro deyib ki bu kərxana Orta Asiyada taysızdır və İranın içindəki tıraxtora olan ihtiyacını doldorabilər.

Ondan əlavə ki nəçə başqa məmləkətlərdə də şobəsi var. Amma onon məhsulu Tehrandakı İran Xodrovonan moqayisə olabilməz. Niyə ki 10 il oncə: 1378 ya 1999da təkcə 5001 tıraxtor bazaar vermişdi. Onon məhsulun çoxaltmax uçun çalışmalardan sonar, keçən il 29,110 tıraxtora yetiriblər.

Bu o haldadır ki Tehranın İran Xodrovo 15 modeldə otomobil bazaar verir ki hər gun 2600 bazara yollanır. Tehranın ikinci otomobili də ildə 353 min məhsulu olor.

Bu məhsulun mizanı gostərir ki nəqıədər adam orda işlir və nə miqdar pul dolanır. İllər dir ki bir gorop Azəri çalışırlar Azərbaycanın uç yerində bir otomobil kərxanasın yola salsınlar. Amma devlət olarin qabağına daş atır. Oların sozlərinə əsasən, bu otomobil kərxanası Azərbaycanda 100 mindən əlavə iş yaradar.

Eyni zamanda, İran devləti Tehrandaki otomobil kərxanalarına pul verır ta işləri dayanmasın. Lakin, Tiraxtor Sazinin modoro: Əbülfəth İbrahimi deyir ki devlət nə in ki ona pul vermir bəlkə geçən 6 ildə 56 milyard tumən ya 56 milyon dollar ora boşludu.

Bu raporon xatiməsində qeyd edim ki tezlikdə gəlin tıraxtoroda bu şirkətin tərəfindən bazara gələcax. Onnan sonra, tıraxtoro sevənlər, toylarında, gəlinlərin tıraxtoronan gətirəbilərlər.