گونئی آزربایجان میللی فعاللار اوچون ژورنالیسم 36
الف- تئوری: سورو، عاغلئن یولو!
بو درسده "سورو، علم و عاغئل" ایله اولان ایلگیلر اوزرینده دانئشئرام. معلوم دور کی علم نه دیر؟ علم: دوز و اگری سورولار و اونلارا وئریلن دوروست و یانلئش جاوابلاردان عیبارت دیر.
عاغئل دا سورونو، جاوابئ و اونلارئن آراسئندا اولان ایگلی لری کشف ادیب، اونلاردان سونوج آلان قووه دیر کی بئیین ده یئر آلئر.
بونون اوچون، علم یاراتماق او زامان مومکون اولار کی اینسانلار، هئش قورخمادان و اوتانمادان، هر جوره "پیس-یاخجی" سورولارئ سورالار. سورو سورماق ایله، علمین اینکیشافئنا یول آچئلار. سورو سورماق باشارمئین بیر توپلوم اصلا علمی اینکیشاف اتمز.
البتته علمی تکجه دانیشگاهلاردا یا مدرسه و مکتبلرده تعلیم اتمزلر. بلکه مدرسه لرده و مکتب لرده، یارانمئش علمی، گووشرلر (نشخوار) ادرلر. علم، تجروبه اهالیسی واسیطه سی ایله تجروبه اولار و سونرالار، اونا بیر آد قویولوب، مدرسه و دانیشگاه علمینه چئویریب، اونو تعلیم ادیب، اوندان ثروت قازانارلار.
بیر چین میثالی دئییر: "هر کیمسه بیر سورو سورورسا، بئش دقیقه لیک آحماق و سفه گورونر آمما هر کیمسه کی سورو سورماز ایسه، عومور بویو آحماق و سفه قالار."
بو مثل گوسته ریر کی نیه اوروپا، آمریکا و ژاپون و پین ترقی و اینکیشاف ادیب و علم و تکنولوژی ده، ایرلیلئیبلر. چون اونلار، ایسته مئییبلر کی بیر عومور بویو آحماق قالسئنلار. اونون اوپون سورو سورماقئ و سورولارا، تجروبه ده جاواب وئرمگی عار و سفهلیک بیلمئییبلر آمما ترسه سینه، ایراندا، سورو سورماق، سفهلیک دیر و حیماقت دیر. اینسانلار، "منه سفه و آحماق و جاهیل دئمه سین لر" دییه، بیر عومور بویو، آحماق قالماغی سئچیب لر.
بیر موضوع یا شئی و حالتدن سورو، یوزلر دفعه بلکه میلیونلار کره سورولمالئ دئر. نیه کی هر زمان و آدالارئن باخئشئ دئییشیدیک ده، اسکی سورولارا، یئنی جاوابلار وئریله بیلر. اگر بیر جامعه و توپلوم، اسکی سورولارا، اسکی و ده ده-بابا جاوابلاری وئریر و ائوزونده بیلیجی فرض ادیر، او جامعه تاریخ ده و ده ده-بابا دئورانئندا دونوب، قالئب دیر.
ژورنالیسم و یازارلئق، سورو سورماق هونری و تخصصوصوندن عیبارت دیر. سورو ایله بیر تخصصوص دور کی هم علم یارادار هم ده دورموش بیر موقعی، حرکته گتیرر.
اصلینده، سوروسوز بیر جامعه و توپلوم، اولو بیر توپلوم دور. اینسانلار دیری گورونور آمما روحلارندا حرکت یوخ دور. بو اولومه و سوروسوزلوقا نه لر سبب اولوب دور؟
دوولت و دین یا ایدئولوژی لرین دیکتاتور حاکیمییتی، سورو سورماغئ، ائوز ضیدلرینه، بیر اعتیراض و عوصیان گوروبلر کی اونلارئن منافعی ایله موخالیفت ادیر. اونون اوپون، توپلومدا بیر قوئرخو یاراداراق، بیر دیکتاتورلوق و سوروسورمازلار هاواسئ یارادئب لار.
گورونور کی، سورو سورماق، بیر اینقیلاب، بیر حرکت، بیر جانلئلئق، بیر عوصیان دئر کی موجود دورومدان راضی دئییل و سورو ایله موجود دورومدان اینتیقاد ادیر.
بس سورو، علمین یارئسی، عاغلئن نشانه سی، علمین حرکت موتورو و یارئیئ، سوکون و حرکتسیزلیگه عوصیان و بیر اینتیقاد حرکتی دیر.
ایندی سورمالئ دیر، ایراندا نیه علم و تکنیک یارانمئر؟ عجبا، ایراندا یئنی موضوع لار، مسئله لر، موشکوللر، چتین لیک لر، احتیاجلار، دردلر، بالالار، و ... یوخ دور تا ایرانلئلار اونلار حاقدا سورو سورسونلار و اونلارا جاواب آختارسئنلار؟
طبیعی کی ایرانلئلار توپلومودا هر توپلوما تای، سورو و موشکولله دولو دور آمما نییه سورو سورولمور؟
چون، سورو بیر عوصیان، حرکت، اینتیقاد، دئییشیم طلبی دیر. حرکت، دئییشیم، عوصیان و اینتیقاد موجود و حاکیم قووه لرینه قئسسا موددتلیک منفعتلرین خطره سالئر. اونلار سورو و خوصوصیله دوغرو سورو ایله موخالیف دیر لر. چون ایسته میرلر توپلوم و سوکون، حرکته گلسین. سوکون داوام تاپسئن دییه، تامام گوجلری ایله، سورو و دوغرو سورو سورماقئن قاباغئندا دایانئرلار. بونون اوچونده ایراندا اولان مسئله له ره، موضوعلارا، موشکوللره، و ... جاواب وئریلمیر و نتیجه ده علم، فیکیرف دوشونجه، فلسفه و تکنولوژی ده یارانمئر . توپلوم اولدوغو یئردن حکرت اتمیر. ثابیت بیر طبقه، ائوز منافعین گوتورور و بیر طبقه لرده منافع لریندن محروم قالئرلار.
ظاهیرده ایراندا "سورو" سوروشماغئن قارشئسئندا بیر مانع گورونمور. آمما خالقئن و ژورنالیستلر و فیکیر اهالیسینین دوغرو سورو سوروشماق حاققئ یوخ دور. ایراندا سورونون، آنلامی، "پروپاگاندا" و سیاسی تبلیغات دئر. تامام سورولار، بو یون ده دیر کی بیر ایش اوستونده اوتورانی داها یاخشی و داها یارادئجی و داها توپلومو حرکته گتیرن بیر اینسان تثویر اتسین لر.
ایراندا، عالیم لر، سیاستچی لر، ژورنالیست لر، یازارلار، فیکیر صاحیب لری، دوشونجه لی لر، موته خصصیص لر و ... دوغرو و عوصیانچئل، اعتیراضچی، داغئدئجئ، یئخان و یئنی دن یارادان بیر سورولار سورانمئرلار.
سورسائدئلارف ایندی ایراندا را بیر فیکیر دئییشیمی، سیاست دئییشیمی، یول-یونتم دئییشیمی، مودورلر، سیاستچی لر دئییشیمی ائوز وئرمیش دیر. علم و تکنولوژی مرکزینه چئوریلمیش دیر. آمما بویله بیر حکرت گورموروک. هر نه وار ایسه، سوکون و دوراقلئق دئر. بودا گوسته ریر کی ایراندا، سورو سورماق، یالان و ظاهیری بیر شئی دیر کی توپلومو توولاسئنلار. توپلوما دئسین لر کی توپلوم حرکت ده دیر و اونلارئ بو اولمییان آما توپلومون طلبی اولان حرکتین اولماسئنا اینان دئرسئن لار. بو بیر جور "ائوزگه لشمک"، ایلیناسییون، از خود بیگانگی و مانقوردلوق دور کی هم سیستیم همده توپلوم موبطلادئرلار. هر ایکی طرف، مانقوردلاشئب و هر شئیی فرقیلی گورور و فرقیلی اولماسئنادا اینانئرلار. بیر ذهنی اعتیادا موعتاد اولوبلار کی خییاللارئندا اوچور و حرکت ادیرلر آمما واقعییت دهف ساکن و حکرکت سیز دیرلر.
بونون اوچون دور کی "سورو، عاغلئن یولو" دور سوزو، دوغرو گورونور.
انصافعلی هدایت
تورنتو - کانادا
ویدئنون تاریخی 17 می 2018
یازئنئن تاریجی 18 می 2019
hedayat222@yahoo.com
No comments:
Post a Comment