سوز و سوزلوک، اینساندان اونملی دیر
یاشاااااا بی.
من ایللردیر بو مسئله‌نی تی‌وی ده و یازئلارئمدا وورقولاماغا جهد اتمیشم آمما هر سوزون، هر بیر قلم و دیلدن، فرقیلی دادی وار. همن فیکیرین، فرقیلی آنلاملارلا تیکرار اولماسی، منه چوخ یاپئشئر. سیزین قلمیزدن، منه، داها خوش گلیر.
بیر مسئله‌نی ده بونون یانئندا آرتیرمالییئق. اودا بودور کی بو گونکو فارسی دیل و ادبیاتی ایله (مین ایلده هئش ایره‌لیله‌مه‌میش بیر فارس دیلی) فلسفی سوزله‌ری یاراتماق و آنلاتماق اولماز. چون، بیز (هر کیمسه اولور، اولسون- انسان بما هو انسان- انسان حیوان ناطق -انسان حیوان متفکر، انسان حیوان ابزار ساز ...) سوزله‌رین داغارجئعییق. اینسان جانلی بیر سوزلوک دور کی همن سوزله‌ر‌دن، یئنی قاوراملار یارادابیلیر. سوزجوک کیتابلاردان اولان فرقی بوردا دیر. یوخسا سوزجوکلر، هر جانلی و عاغیللی عالیم اینساندان یوزلر قات داها چوخ سوزله‌ره صاحیب‌دیر.
یانی، هره‌نین داغارجیغیندا بیر معلوم سایدا (سایی بللی اولان) سوز و کلیمه وار کی او اینسانین اینسانلیقین و دوشونجه‌سینین دارلیق- گئنیشلیگین، انین-بویون بللندیریر.
یانی، اگر هر بیر حادیثه‌دن دولایی، او اینسانین سوز داغارجئغی بوشالیرسا، او اینسان حتی دویغولارین (حسسییاتین)دا بللندیره‌بیلمز.
جومله بئله قورابیلمز. یاشلی یا عالیم اولموش بیر اینسان، علمین، معلوماتین و سوز داغارجئغین ایتیردیگیندن دولایی، آنادان دوغما اوشاق کیمی اولار و اوشاقلیقین بیر اینجی دوغوم گونله‌رینه دونر.
بئینی، بیر لکه‌سیز صفحه اولار کی اوندا هئش بیر سوز و آنلام رسم اولمئییب. هئش بیر کلمه و سوز یوخ دور کی اونو، عالیم، دوشونور، و حتتا عاغیللی اینسان کیمی گوسترسین.
ایندی، سیزین و منیم کیمی اینسانلارین معلومات، ساواد و حتتا عاغیل و بیر معنادا "انسانلیق" دئدیگیمیز قووه، همن سوز داغارجئغینا باغلی دیر. سوز داغارجیغینین بویوک- چیکیک‌لیگینه، اوزمانلیق ساحه‌سینه، سوزلرله تجروبه آراسیندا باغ قورماق گوجونه و یئنی بیر سونوج و ثمره الده اتمه‌گه باغلی دیر.
او زامانا دک کی بو داغارجئقداکی سوزلر، همن ایفاده‌نی وئرر کی مین ایلدیر وئریر، اونلارلا، یئنی فیکیر، دوشونجه، فلسفه، دونیا گوروشو، و ... یاراتماق اولماز.
کوهنه فیکیر و سوزله، یئنی فیکیر و یئنی دوشونجه یاراتماق اولماز. یئنی بیر فیکیر اوچون، یئنی بیر قالیب و سوز لازیم دیر. یئنی فیکیره، تازه پالتار لازیم دیر. نییه‌کی، هر سوز بیر یا بیر نئچه دویغو یا فیکیر و ایفاده‌نی داشیر. قدیم و اسکی سوزله‌رین ایچینی، معلوم و نامعلوم قاوراملار و آنلاملار ایله دولدورموشلار. اونلاری یئنی فیکیرده ایشه آلیرسیزسا، سیزی، کوهنه سونوجا گوتورر.
بو سوز او زامان داها چوخ آجی گورونر کی قبول ادک، فارس سوزلوگو و سوز داغارجیغی بیر نئچه سیاسی، ایدئولوژیک، روحی، دینی، عرقچلیک، آریاچئلیق، ایرانچیلیق، فارسچیلیق، بویوک ایران ایمپیراطورلوقو، فارسین موقددس دیلی، فارسین کولتورل ایرانی، ایرانشهرلیک و ...کیمی خسته‌لیک‌لره ده موبتلا اولوب دور.
یانی فارسی کیمی خسته بیر دیل و سوز داغارجئغیندان، هئش بیر موجوزه گوزله‌مک اولماز. بو ائولو دیل، دیری بیر موجود و فیکیر یارادابیلمز.
اینسانئمیزین فیکیرین و دوشونجه‌سین، یاشام و بیرایسل (فردی) یا توپلومسال (ایجتیماعی) فلسفه سین دئییشدیرمک اوچون، دیل داغارجیغینداکی سوزله‌رین آنلامین دئییشدیرمک لازیم و یا یئنی بیر دیل یاراتماق لازیم دیر.
یئنی بیر اینسان و یئنی بیر توپلوم، یئنی بیر فلسفه یاراتماق اوچون، یئنی سوزلوکلر لازیم دیر.
اونون اوچون دور کی هر بیر فیلسوفون و فلسفه‌نین اوزونه عایید بیر سوزلوگو یا دوشونجه داغارجئغی وار کی باشقا فلسفه و دوشونور و فیلسوف ایله فرقیلی دیر.
بیز، او آنادک کی ائوزوموزه و ایدیآلیمیزا، دونیا باخیشیمیزا، لازیم اولان سوزلوک و دوشونجه داغارجئغین یاراتمامیشیق و یئنی قاوراملاری (مفهوم‌لاری) کوهنه و اسکی پالتارلاردا بازارا گونده‌ریریک، خالق و توپلوم طرفیندن، یئنی یوخ، اسکی و قدیمی گورونور، دوشونولور و جاواب آلیریق.
توپلوم بیزی، دوشونجه‌میزی و سوزله‌ریمیزی، اسکی گوروب، اسکی فیکیرله‌ره و دوشونجه‌له‌ره بنزه‌دیب و راحاتجاسینا قیراغا قویار. بیزه، هئش بیر ایلتیفات اتمز.
منجه، سوز داغارجیغینداکی آنلاملارین یئری و قیمتی، آداملارین جیسمی و جانیندان داها اونملی و چوخ قیمتلی دیر. چون سوز و دیل دیر کی حیوانی، اینسان ادیر.
توپلومو و اینسانی دئییشدیرمک اوچون، اینسانین بئینینده‌کی دوشونجه‌نی، یعنی سوزجوکله‌رین آنلاملارین دئییشدیرمه‌لی دیر.
اینسانلارین بیر چوخ فایئزی، ائوز زامانلارینداکی یایقین فیکیرلردن و سوزجوکلردن قیراغا چیخابیلمزلر. او یایقینلیغی‌دا حاکیمییت حیمایت ادیب، یارادار. بیزیم میللی حاکیمییتیمیز و دولتیمیز یوخسا، ایش ائوز باشئمئز دوشر.
انصافعلی هدایت
تورنتو - کانادا
ایگیرمی بئش (25) دسامبر 2020
hedayat222@yahoo.com
Comments
Post a Comment