مهندسی جهل 102 : لغت نامه ای تورکی، دست نوشته و نهصد و سی ساله
لغت نامه ای تورکی، دست نوشته و نهصد و سی ساله
در این جلسه از مهندسی جهل، با دو نسخه از کتاب تورکی-عربی مرحوم “زمخشری جارالله خوارزمی تورک” روبرو شدیم.
مرحوم زمخشری، تورک و اهل “خوارزم” بوده است. خوارزم، امروزه، در دو کشور تورک ازبکستان و تورکمنستان جا گرفته است.
مرحوم زمخشری در بین سال های چهارصد و شصت و هفت تا پانصد و سی و هشت میزیسته است. یعنی در حدود نهصد و هفتاد و نه سال قبل به دنیا آمده و در حدود نهصد و هشت سال قبل فوت شده است.
او در بین این سالها، بیش از بیست و پنج کتاب مهم در رشته های مختلف علمی، ادبی، دینی، تفسیر و ... نوشته است. یکی از این کتابها “مقدمه الادب” است که به دو زبان عربی و تورکی برای آموزش این دو زبان، به تورک ها و عرب ها نوشته است.
قاعدتا، مرحوم زمخشری تورک، کتاب "مقدمه الادب" را هم در همان سال هایی که توانایی تحقیق و کتابت داشته و عمر خودش را صرف تولید فکر و علم می کرده، نوشته است. لذا عمر این کتاب، بیش از نهصد و بیست سال تخمین زده می شود.
او کتاب مقدمه الادب را به سلطان "آتسیز خوارزمشاه" تقدیم کرده است.
ما در این جلسه مهندسی جهل، دو نسخه متفاوت از اثر "مقدمة الادب" زمخشری را، آن هم بطور بسیار اجمالی بررسی کردیم.
دستخط این دو نسخه، بسیار متفاوت از هم بودند. یکی از نسخه هایی که دیدیم، در تاريخ نهصد و سی و هفت، از روی یک نسخه دیگری از این کتاب رونویسی شده بوده است. یعنی؛ این نسخه، در حدود پانصد و هشت سال قبل نسخه برداری شده است.
این نسخه در مقایسه با نسخه دیگری که در این جلسه بررسی کردیم، یکصد و چهار صفحه کوچکتر بود. یعنی نسخه ای که بر روی کاغذ سفید نوشته شده و دارای تاریخ در آخرین صفحه بود، چهارصد و سی و شش صفحه داشت. ولی بدون نام نساخ بود تمام شده بود. اما نسخه ای که بر روی کاغذی زرد رنگ و با خطی خوش و قابل خواندن برای امثال ما نوشته شده بود، دارای پنج صد و چهل صفحه بود.
به نظر می رسد که نویسنده بخش عربی هر دو نسخه، با نویسنده بخش تورکی هر دو نسخه متفاوت بوده اند.
چون نوع قلم و چرخش قلم بر روی کاغذ برای ترسیم شکل حروف و کلمات و اتصال حروف به هم، با بخش عربی بسیار متفاوت هستند.
یعنی، بخش عربی هر دو نسخه، هم با قلم درشتتری نوشته شده اند و هم صداگذاری یا اعراب گذاری و استاندارد شده اند. همچنین دندانهها و نقطه های حروف و کلمات بسیار روشن هستن.
اما در بخش تورکی هر دو نسخه، دقت چندانی در درشت نویسی حروف و کلمات، جدا کردن حروف از هم و استاندارد کردن حروف و کلمات (اعراب گذاری حروف کلمات) نکرده اند.
گر چه، در کتاب سفید، حروف و کلمات تورکی را هم استاندارد (صداگذاری) کرده اند اما دقت زیادی در روشنتر و واضحتر نوشتن حروف کلمات تورکی و واضح تر نشان دادن آن حروف به خواننده، به خرج نداده اند.
شاید علت این رفتار و سبک نوشتار تورکی در هر دو نسخه، آن باشد که نسخه بردار یا نسخه برداران، تصور می کرده اند که طرف مخاطب کتاب، تورکها هستند که در آشنایی با زبان مادری خودشان بسیار ماهر هستند اما با زبان عربی آشنایی ندارند.
در نتیجه، آن ها حروف، کلمات و اعراب حروف و کلمات عربی را واضح تر و بزرگتر نوشته اند تا انسان تورک، در خواندن آن ها احساس راحتی بکند.
اما نسخه بردار یا نسخه برداران هر دو کتاب، همان حساسیت را درباره زبان تورکی نداشته اند. یعنی، آن ها مردمان و کتاب خوان های تورک زمانه خودشان را می دیده اند و یا تصور نمی کرده اند که در روزی و روزگاری، تورک های ابر قدرت، قدرت و سیادت خود را از دست داده، وطن، ذهن، عقل، شعور و زبانشان هم به اشغال دشمن در آید. وضع چنانم اسف بار بشود که انسان تورک تحصیل کرده، قادر به خواندن حروف، کلمات و جملات تورکی نباشد و کار به جایی رسیده باشد که تورک های دارای تحصیلات عالی و تخصص های بسیار بالا هم نیازمند آموزش زبان تورکی باشند تا بتوانند صدای حروف و کلمات در متون ادبی را ادراک بکنند و بخوانند و بفهمند. زبان تورکی برای آن ها مانند زبان بیگانه شده باشد..
نسخه بردار (نسخه برداران) تصور می کرده اند که خواننده آن کتاب، به زبان مادری خودشان، یعنی به زبان تورکی بسیار مسلط هستند و نیازی برای بزرگ و واضح نویسی حروف، کلمات و استاندارد کردن آنها نیست.
ما، نه تنها در خواندن بخش، تورکی با مشکلاتی زیادی مواجه شدیم، بلکه برای چندمین بار، باز هم متوجه شدیم که عدم آموزش به زبان مادری در مدارس، دانشگاهها، محل کار، از طریق رادیو، تلویزیون، روزنامه ها، مجلات، کتابها، کنفرانسهای علمی و فیلم، سریال و … در محیط های شغلی باعث شده اند تا بسیاری از کلمات تورکی برای ما تورک های در اشغال دشمن،غریبه به نظر برسند.
در نتیجه، ما تورک ها، نتوانیم در خواندن آن ها، از قبل، تصویرهایی از انواع شکل حروف و کلمات و از صدای حروف و کلمات در عقل، ذهن و خاطره خود داشته باشیم تا به هنگام مواجهه با هر متن تورکی، آن حروف، کلمات و صداها، بطور اتوماتیک، با دیدن یکی دو حرف، عقل و ذکاوت ما، از میان دهها، صدها و هزاران صدا و تصور مشابه، تعدادی را از عمق حافظه ما بالا کشیده و به ما عرضه بکند تا ما از میان آن ها، بهترین گزینه را متناسب با سبک و سیاق جمله و محتوای بحث و موضوع انتخاب بکنیم تا بتوانیم معنی و مقصود نوشته را به درستی ادراک بکنیم.
باز هم متوجه می شویم که قدغن کردن آموزش به زبان مادری، در هر سرزمینی و به هر بهانه ای، جنایتی غیر قابل عفو است که باید به عنوان جنایت علیه تمامی بشریت، همچنین جنایت بر علیه تمدن و فرهنگ بشری تلقی بشود و عاملان این جنایت ها و قتل عام محاکمه و محکوم بشوند تا راه بر قتل عام های زبانی در آینده و در جوامع مختلف بسته بشود.
انصافعلی هدایت
چهارم جولای 2025
No comments:
Post a Comment