چند سوال از خانم شیرین عبادی و نقد یک سند منسوب به دوره ناصرالدین شاه قاجا

 

چند سوال از خانم شیرین عبادی

 و

 نقد یک سند منسوب به دوره ناصرالدین شاه قاجا

بو گونکو دانیشیقدا بیر نئچه قونون اوستونده دایاندیم. بیر یاندان سیاسیلشمکف دوولت کیمی داورانماق، دوشمنین ایچینه سیزماق، دوشمنین ایچینده بیر دوست کیمی گورونمک، او بیری یاندان، دوشمنی نئچه یئره بولمک، دوشمنی تک سالماق، دوشمه نین دوشمنلری ایله ال بیرلیک اتمک و او بیری یاندان بیزله یولداش گورونمه یت وطنداشلاری بوتونلوک ایله یولداشلیقدان سیلمه مک، اونلارین الینه دوشون سیاسی-ایداری و ... ایمکانلاردان فایدالانماق حاقدا، دوکتور رضا مریدی-نی میثال ووراراق، آچیقلامایا چالیشدیم.

مریدی جنابلاری تورک اولاراريال فارسلار اونا داها چوخ یاناشدیلار و اوندان بیر چوخ سیاسی-ایداری فایدالار آلدیلار. بیز سیاستی ایکی رنگلی گورن تورکلر ایسه، اونلا دوشمانلیق ادیبف اوزوموزدن اوطاقلاشدیردیق و بیر چوخ فورصتی الیمیز ایله یاندیردیق. بو داورانیش بیر کور و سیاسال اولمایان داورانیش دیر.

ایکینجی، اونملی قونو وایسه خانیم شیرین عبادی-نین برلینده گئچیریلن "آزربایجان و قالارقیلی دئموکراسینین آیاق توتماسی" آدلی کونفیرانسدا ایشتیراک اتمه مه سی ایدی.

بو قونو حاقدا بیر قیسّا یازی یازمیشدیم. اونون باشلیقی "چند سوال از خانم شیرین عبادی" دی کی منیم وئبلاقیمدا یایئملانیب دبر.

بو یازیدا بیر نئچه سوز و قاورامین قئرمیزی خط ایله گوسترمیشم کی "خودباوری"، "از خود بیگانگی"، "از خود هراسی هویتی-فرهنگی" و "پاپولیسم حاکم بر عموم فعالان مرکز و ایران محور" دیرلر. 

منیم اوچون بو اوچ قاورام چوخ اونملی و درین دردلریمیزین کوکو دورلر. خودباوری "اوزونه اینانماق" دئمک دیر. کیمسه اوزونه نه دن اینانماسین کی؟ اوزونه اینانماماقین بیر چوخ درین و گئنیش ضررلری وار. او جومله دن اوز گون آز اولار. اینسان اوزون گیزلتمه یه چالیشار. اوزونه توپلومون یانینداکی قدر قیمت و ده یر بیچر. حایئف اولسون کی بو اوزونه اینانماماق، اوزونه گوونسیزلیگی ده گتیریر. بئله لیک ایله، اینسان ایچینده ایکییه بولونور. هم اوزو اولماق ایستر همده اوزو اولاماز. چون بیر کیتله نی راضی سالماق زوروندا اولور.

اوزونه اینانیرسا، اوزونه گوونیر. اوزونه گوونیر ایسه، دونیا اونونلا موخالیف اولورسا اولسون، دوز بیلدیگی یولدان چاشماز. ایکیلی و ایکییه بولونموش یاشاماز. البتّه بو دئدیگیم، سیاسال داورانیشلا چلیشگیده دیر. سیاسال چلیشگیده، بیرئیسل و اوزل چیخارلار ائوچون ایکیلییی قبول اتمز بلکه میللی چیخارلار اوچون او یاشاما زورلانیر. ایچینده ایکی یاشاماز.

خودبیگانگی همن "ایلیناسیون" یا مانقورتلوق یادا اوزسوز اولماق دیر. یانی، اینسانین اوزلویو الیندن آلینیب. ایچی، روحو، دوشونجه سی اونون دئییل. باشقالاری اونو دولدوروب و ایداره ادیر. بو آدام، اوزونه، میللتینه و وطنینه، باشقا بیریلرینین چیخارلاری اوچون خیانت اده بیلیر، جینایت اده بیلیر.

هاردان بو دوروما گله بیلیر؟

بیر اینسان اولاراق، دوینانی تک جانیمیزا تانیماق ایمکانیمیز یوخ دور. بونون اوچون، اینسانین بئینی، باشقا اینسانلارا، باشقا بیلگی اورتاقلارینا باغلانیر. اینسان باشقالارینا گوونیر. اونلاردان آلدیقی بیلگی لری دوغرو بیله رک، بئینین ده کی دونیا گوروشون، بیلگیلرین و اونلارا دایاناراق دا دونیادان اولان ایدراکین، حوکمون اوره تیر. بو اورتاقلار، اویرتمن لر، پروفوسورلار، خوجالار، عاییله بویوکلری، سایقیلی اینسانلار، کیتابلار، میدیالار، فیلیم لر، دیزی لر، و ... لردن عیبارت دیرلر.

اگر او اویرتمن لر، خوجالار، کیتابلار، و ... یالانلارلا دولدورولموشلارسا، توم آلدیقیمیز بیلگیلرین هامیسی، یالان دیر. دونیا گوروشوموزون هامیسی یالان دیر. بیزیم بئینیمیزین ایچینده کی ایناندیقیمیز بیلگیلری هامیسی یالان دیر. بیز بیز یالانلارلا دولو کوپه دونمووشوک. مومکون دور کی بو کوپ، بیر یالانلار اوزرینه قورقولانمیش سیستیمده چالیشسین و پارا قازانسین. یاشاسین. و حورمت ده گورسون. حتّا اوزونه و بیلگیلسینه گوونسین. حتّا بو اولابیلیر کی بیلمه سین ایچینده کی بیلگیلرین هامیسی یا بیر چوخو یالان دیر.

نییه؟

چون اینسانین بئینین، میدیالار، کیتابلار، یازیلار، فیلیم لر، خبرلر، دیزیلر، جوکلار، خوجالار و اویرتمن لرین دئدیکلری و ... دولدورورلار. بیز دونیادا کی هر بیر وارلیقی، اوز گوزوموز ایله گوروب، تجروبه اتمک ایمکانیمیز یوخ دور. اونا گورا باشقالارین تجروبه سینه دایانمالییق آمما او باشقالار، خوصوصی ایله دوولت لر، بیر طبقه، بیر قوروپ، بیر سورو گوجلو اینسانلارین چیخارلاری اوچون، توپلوملارین ان بویوک قئسمینین بئیین یالانلا یادا آماجلی بیلگیلر ایله دولدورورلا و او اینسانلاری، اوز آماجلاری اوزره ایشه و فداکارلیقا زورلارلار. آمما اینسانلار بئله بو زورلوقو حیس اده بیلمزلر.

اوچونجو اونملی قونو ایسه "از خود هراسی هویتی-فرهنگی" یا "اوزونون کولتورل و کیملیکدن قوخودا" دیر. یانی، اینسانین، بیر جوره وارلیق ایچینده دوغولدوقو کیملیی اوزونه غنیم سایار. نییه کی اونون بئینی ائله قورقولانمیش کی اوزوندن آجیقی گلسین هر نه کی اونلا ایلگیلی اولورسا، اوندان اوتانسین و خجالت چکسین. بو دا همن توپلومون، همن خوجالارین، همن میددیالارین، همن عاییله، محلله، شهر، ایش یئرینده دی بویوکلر و سایقینلارین دئدیکلریندن و ایناندیقلارین دان و ایناندیردیقلارین دان تورر و اورتایا چیخار.

آدامین دوغدوغو وارلیق، تورک وارلیقی، آزربایجان و تورک وطنی، دیلی ایسه تورک دور، تاریخی ده تور تاریخی دیر. میللی قهرمانلاری تورک دور. دوشونجه صاحیبلری ده تورک دور آمما توپلومدا آلدیقی بیلگیلر بونلارین هامیسین پیسلیر. اونلاری خور گورور. آشاغیلیر.

بو خورگومکلر، ایستر ایسته مز، بو اینسانین ایچینده چلیشکی یارادیر و اوزون، او خور گورولن میللت دن، دین دن، عرقدان، قاندان، تاریهدن، بیلینلردن و ... گورویو اوچون، او خورلوقو ایچینده یاشیر. تک دوشور. تک قالیر آمما اونون احتیاجی ورا تانینسین، حورمت قازانسین، یاشامی قولایلاشسین. توپلومدا یوکسلسین.

ان قولای و راحات یول یونتم اونون اوچونف توپلومو دئییشدیرمک دئییل. زورودا چاتماز. هانکی یولو سئچمه یه زورلانیر. همن دوغدوغو وارلیقلاری دانماقدان و اونلاردان اوزاقلاشمادان و اوزون ایچینده کی چاتیشمامازلیقدان قورتارماقدان گئچیر.

هر نه قدر اوزوندن، و ائوزونون ایچیده دوغولدوقو وارلیقلاردان اوزاقاشیرسا، او قدر یوکسه لیر یا یاشامی راحاتلاشیر. بو دالی دالی گئتمک باشلاندیسا، دورماق بیلمز. چون هر بیر دایاناق، اونون کیملیگی گوزونون اونونه گتیریر. البتّه توپلومدا، اونو داییما آجی و خور ادیجی سوزلر ایله داها درین دوشمنلیگه ایته لیر. بئله لیک ایله او آدام، اوزوندن قئریرلیر و اوزو ایله، اوزونون دیلی، تاریخی و توم کیملیکلری ایله دوشمنه چئوریلیر. اونون ان اونملی قورخوسو، گئچمیشده کی کیملیکلری دیر. بو قورخو اونون ایچینده یاشیر و بیر آن اونو تک باشینا بوراخمیر.

سون موباحیثه ایسه "پاپولیسم" دیر. پاپولیسم، عاواچیلیق، قارایاخاچیلی و قارایاخالارین آرخاسینجا سورونمک دئمک دیر. او حالدا کی بیر ضییالی و اونجول، نه دن اونجول دور؟ 

چون گیتله نین گوره مه دیین، گوره بیلمه دیین گورو و اونلاری خورخمادان، حساب کیتاب اتمه دن دیله گتیریر و حتّا یول یونتم ده گوسته ریر. آمّا عاوامجیل بیریسی اونده گئدرسه بئله، بیر گوزو آرخاسیندا دیر کی گورسون، عاوام و قارایاخالار نه ایستیرلر؟ نه دوشونورلر. آوامچینین اون گوروسو ده اولورسا، گیزله یدر. چون ایسته میر گیتله اوندان خوشو گلمه سین. او بیر دوشونجه لری داشیر و دیله گتیریر کی گیتله نی راضی سالسین و اونوندا منافعین تامین اتسین. او حالدا کی ضییالی لوزون زامانلی گه له جه یی گورور. اونلاردان منفعت گودمور. اونون دوشونجه لری، عاواملارین قئسّ زامانلی چیخارلارین تهلوکه یه سالسادا، اونلاری دیله گتیریر. بو اوندارین ضییالیلاردان اوزاقلاشماسینا و فورصتچییه یا عاوامچی پاپولیسته یاخینلاشماسینه بئله سبب اولابیلیر.

چوخ حایئف کی ایران دا یاشایان و اونون وئردیگی بیلگیلر ایله زهرله نن توم اینسانلار، خوصوصی ایله ده سیاسی اینسانلار فورصتچی و عاوامچی اولوبلار. قئسّ زامانلی وچیخارلارین توپلومون منفعتلرین دن اوستون گورور، توتورلار.

گئنه حایئف اولسون کی ایراندا کی اینسانلاری آماج توتان میدیالارین هامیسینین بئیینلری یالانلار ایله دولموش. یالانلارا اینانمیش و او یالانلاردان مودافیعه اتمه یه آند ایچمیش میدیا اویه لرینه دونموشلر. میددیالارین هامیسی پاپولیست اولموشلار و هرکسی ایسترلرسه، اونون سسین میدیادان کسیرلر. دوغروسون دئسمسه، اونون اولدورورلر. اونون سیسن کسمک دئمک، اونون اولدورمک دئمک دیر.

عجبا شیرین خانیم عبادی بو پاتپولیست مدیالارین زهرلی آغلارینا دوشوب، اونلارین ایسته دیگی یولدا و کانالدا حرکت اتمه یه زورلانیب دیر؟

عجبا عبادی خانیم میدیادان چیخماقی اوزونه اولوم کیمی گورورمو؟

بوردا سونرا دا قاجار دورونه باغلان دیریلمایا چالیشان بیر پولون اوستونده گوردویوم ایرمی یانلیشلیق حاققیندا دانیشدیم.

بو ویدیونو گورمه نیزی و اونلار کیچیک آمما اونملی قونولارلا تانیش اولمانیزی اومارام.

سایقیلاریم یاله

انصافعلی هدایت