تاریخ حاکمیت تورکان آزربایجان 300 سال نیست

سلام مزدک خان! ببخشید اگر کوتاهی کردم.

واقعیت بسیار متفاوت از آن چه شما در کامنت اول فرمودید بوده است. نوشته بودید:

Mazdak Limakeshi

آقا رضا 300 سال پیش زبان آذربایجان فرسی بوده و شما آن قدر تندروی می کنی که حتی زبان مادری خودت را می خواهی ممنوع کنی. علت این همه نابردباری و تندروی چیست.

 برای نمونه، اگر غزنویان و سلجوقیان را بحساب نیاوریم (که باید بحساب بیاوریم. چرا که آنان هم تورک بودند) اگر چه تورک آزربایجان نبودند.

 می توان با قاطعیت 100 در 100 و بدون شک و شبهه گفت که اولین امپراطوری بسیار گسترده "تورکان آزربایجان" نه ایرانی ها، در چند صد سال اخیر، (بدون در نظر گرفتن دیگر سلسله های تورک) سلسله صفویه بود.

حد اقل باید پذیرفت که تورکان آزربایجان باید چند قرن قبل از سلسله صفویه در این خاک ها ریشه داشته باشند تا بتوانند، از خود این ملت تورک، حکومتی با چنان گستره جغرافیایی تاسیس و اداه کنند که ده ها ملت و سرزمین در زیر سیطره امپراطوری تورکان؛ فرا تصور کنونی شما و من، بوده اند.

صحن داخلی بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی در اردبیل

با این حال، بهتر است نگاهی کوتاه به سلسله های تورک حاکم بر جغرافیای گسترده که با نام همان سلسله  یا خاندان خوانده می شد، و نام عیران بر آن ها نبود، بیندازیم:

1-

تورک غزنوی لری (۹۷۵–۱۱۸۷ م) (۳۴۴ ه.ق. - ۵۸۳ ه. ق): در  1041 سال قبل امپراطوری غزنوی لر (یان) آغاز شد. غزنوی لر تورک و مسلمان بوده و از شرق خاورمیانه تا جنوب آسیای میانه گسترده بودند.

2-

تورک سلجوقی لری؛ سلسله تورک‌ بودند که در سده‌های (۵ و ۶ هجری؛ یازدهم و دوازدهم میلادی)، بر بخش‌های بزرگی از آسیای غربی و عیران کنونی فرمانروایی داشتند. ابتدای سلطنت سلجوقی لر را باید با خطبه سلطنت برای رکن الدین ابوطالب طغرل بن میکاییل بن سلجوق در تاریخ شوال ۴۲۹ هجری قمری در نیشابور دانست.  یعنی 1008 سال قبل ظهور کردند.

3-

 تورک خوارزم لر شاهلیقی، نام خاندان شاهنشاهی تورک‌ است. خاندان خوارزم لرشاهلیقی (شاهیان) در اصل از غزهای ترکمان بودند که در اطراف دریاچه خوارزم (آرال)، سیردریا و آمودریا می‌زیستند که از سال ۴۹۱ تا سال ۶۱۶ ه. ق، برابر با ۱۰۹۸ تا ۱۲۱۹ میلادی بر گستره ای بسیار گسترده تر از ایران امروزی فرمانروایی کردند. یعنس 918 سال قبل شروع به درخشش کردند.

4-

ائل خانلار؛ سلسله‌ مغول بودند که از سال ۶۵۴ تا ۷۵۰ ه‍. ق. معادل ۱۲۵۶ تا ۱۳۳۵ میلادی فرمانروایی می‌کردند. هولاکو با فتح سرزمین های گسترده ای، سلسله ائل نانلار (ایلخانیان) را بنیان نهادند. فتح آن سرزمین ها به دست هلاکوخان پیامدهای مهمی چون پایان کار اسماعیلیان و انقراض خلافت عباسیان در پی داشت. آنان 760 سال قبل حاکمیت را بدست آوردند.

5-

تورک چوبانلار (چوپانیان)  دودمانی بودند که طی سده هشتم (۷۳۸-۷۵۸ق) بر سرزمین هایی حکومت کردند. چوبانلار از خانواده "ترک سولدوز" در آزربایجان غربی کنونی بودند که در قرن ۱۴ میلادی به شهرت رسیدند. این خاندان تورک 699 سال قبل به حاکمیت رسید.

چوبانلار در آغاز زیر نظر ائل خانلار حکومت می‌کردند ولی پس از سرنگونی ائل خانلار تقریباً همه سرزمین‌های ائل خانلار را زیر کنترل خودشان درآوردند. چوبانلار، آذربایجان را پایگاه قدرت خود قرار دادند تا زمانی که جلایریان در بغداد به قدرت رسیدند.

6-

جلایری لر (جلایریان)؛ قلمروشان به موازات بین النهرین، آذربایجان شروان دامن گسترانیده بود. این سلسله با قدرت یابی شیخ حسن بزرگ در بغداد به سال ۷۴۰ق/۱۳۴۰م آغاز شد. 767 سال قبل به قدرت رسیدند.

7-

تورک تیمورلاری یا گورکانی لر (۷۷۱ – ۹۱۱ ه‍.ق/۱۳۷۰ - ۱۵۰۶ م) تورک بودند. تیمور کشوری گسترده و دولتی سترگ ایجاد کرد. او مرزهای خود را نخست در سرتاسر آسیای میانه، سپس در سراسر خراسان  قدیم (نه استان خراسان امروزی که عبارت از سهاستان خراسان شمالی، رضوی و جنوبی است) و آنگاه به همهٔ بخش‌های ایران و امپراتوری عثمانی و بخش‌هایی از هندوستان گسترش داد. این خاندان 646 سال قبل درخشید.

8-

تورک قره قویونلولار (۷۸۰ - ۸۷۴ ق /۱۳۷۸ - ۱۴۶۹م) سلسله‌ای از حکمرانان ترکمن بودند که برای مدت نزدیک به یک سده بر مناطقی از غرب و شمال غربی ایران کنونی و بخشی از شرق . مرکز تورکیه کنونی فرمانروایی کردند. آنان در 638 سال قبل به تاسیس حکومت خود پرداختند.

9-

تورک آغ قویونلولار؛ سلسله‌ای از ترکمنان بودند که بر قسمت‌هایی از قفقاز، شرق ترکیه و شمال ایران کنونی از ۱۳۷۸ تا ۱۵۰۸ میلادی فرمان می‌راند. آنان در 638 سال قبل به تاسیس حکومت خود پرداختند.

10-

تورک صفوی لر؛ دودمانی تورک و شیعه بودند که در سال‌های ر ۱۱۳۵–۹۰۷ قمری (۱۷۲۲–۱۵۰۱ میلادی)  بر ملل سرزمکین های پهناوری فرمانروایی کردند. بنیانگذار دودمان صفوی تورک لری پادشاهلیقی؛ بیر اینجی شاه اسماعیل بود که در سال ۸۸۰ خورشیدی در تبریز تاجگذاری کرد و آخرین پادشاه صفوی، شاه سلطان حسین است که در سال ۱۱۰۱ خورشیدی از افغان‌ها شکست خورد و سلسلهٔ صفویان برافتاد. صفوی لر 515 سال قبل ظهور کردند.

11-

تورک افشارلار؛ نام دودمانی تورک است (۱۱۶۳-۱۱۴۸ قمری و ۱۷۹۶-۱۷۳۶ میلادی) که بر منطقه وسیعی فرمانروایی کردند. بنیان‌گذار این دودمان نادرشاه افشار بود. نادرشاه از ایل افشار بود. افشار، دسته‌ای از ترک‌های اوغوز است که در اوایل دوره صفوی برای نگاهبانی از مرزهای صفوی لر در برابر هجوم ازبک‌ها، از آذربایجان (در شمال غرب ایران و شرق ترکیه کنونی)، به خراسان کوچانده شدند. افشار ائلی 280 سال قبل به قدرت رسید.

12-

تورک قاجارلار (قَجَرلر)؛ نام دودمانی تورک است که از حدود سال ۱۱۷۴ تا ۱۳۰۴ بر ایران به مدت صد و سی سال فرمان راندند. بنیانگذار این سلسله آقامحمدخان است. آغاز حکومت قاجارلار 220 سال قبل گزارش شده است.

مسجد گلشریف تورکان تاتار در روسیه

خلاصه:

1-

تورک غزنوی لری؛ در 1041 سال قبل آغاز شد.

2-

تورک سلجوق لاری؛ سلسله تورک‌ بودند که  1008 سال قبل ظهور کردند.

3-

تورک خوارزمی لر شاهلیقی 1008 سال قبل قدرت منطقه را بدست آوردند.

4-

ائل خانلار؛ سلسله‌ مغول بودند که 760 سال قبل حاکمیت را بدست آوردند.

5-

تورک چوبانلار سلسله ای از خانواده "ترک سولدوز" در آزربایجان غربی کنونی بودند. این خاندان تورک 699 سال قبل به حاکمیت رسید.

6-

جلایری؛ 767 سال قبل به قدرت رسیدند.

7-

تیموری لر یا گورکانی لر تورک لری؛ 767 سال قبل به قدرت رسیدند.

8-

تورک قره قویونلولاری؛ در 638 سال قبل به تاسیس حکومت خود پرداختند.

9-

تورک آغ قویونلولاری، در 638 سال قبل به ساختن حکومت خود پرداختند.

10-

تورک صفوی لری پادشاهلیقی؛  515 سال قبل ظهور کردند.

11-

تورک افشارلار؛ 280 سال قبل به قدرت رسید.

12-

تورک قاجارلار (قَجَرلر)؛ آغاز حکومتشان از 220 سال قبل گزارش شده است.