مهندسی جهل 021: زبان تروکی علمی تر و تخصصی تر از آنچه فکر می کردیم بوده است

مهندسی جهل 021: زبان تروکی علمی تر و تخصصی تر از آنچه فکر می کردیم بوده است

https://youtube.com/live/vi0Bb7U2bN0

مهندسی جهل 021: زبان تروکی علمی تر و تخصصی تر از آنچه فکر می کردیم بوده است

 در برنامه بیست و یکم "مهندسی جهل" به معرفی سه کتاب تورکی استاندار ادبی تخصصی علمی پرداختیم.

کتاب اول دست نوشته یک معلم دانشگاه است که درس "مقدمه حقوق" را پشت سر گذاشته است. او برای کمک به دانشجویان که در امتحان نمره قبولی بگیرند، 27 سوال و جواب همه آن ها را نوشته و به دانشجویان داده است.

از همین عمل، نوشته و دست خط استاد مقدمه حقوق معلوم است که درس ها در آن دانشگاه به زبان تورکی بوده است. چون استاد متن سوال ها و جواب ها را نه تنها به زبان تورکی نوشته، بلکه با حروف "تورکی-عربی" نوشته است. لذا مشخص می شود که نه تنها این درس و کتاب، در دوره عثمانی تورکی بوده است بلکه زبان تورکی، زبان رسمی اداری و آموزشی دوران عثمانی بوده است. چرا که تورکی در آن مقطع تاریخی، زبان علمی، زبان کتابت، زبان آموزش های تخصصی، زبان ادبی و زبان علم حقوق بوده است.

لذا این کتابچه دست نوشته، حائز اهمیت تاریخی است. البته که با مطالعه متن سوال ها و جواب ها می توان در باره سطح و سمت و سوی حقوق، و سطح آموزش حقوق و حتی مقایسه آن با حقوق در دیگر کشورها اطلاعات بیشتری بدست آورد.

کتاب تورکی بعدی که معرفی کردیم، در باره ریاضیات بود. تصور بر این شد که قبلا این کتاب را معرفی کرده بودیم، ولی هنوز هم مردد هستم که این کتاب، همان کتاب قبلی بوده است یا نه؟

در نتیجه، به سراغ کتاب جدیدی رفتیم که درباره موضوع بسیار تخصصی تری نوشته شده که در یک موزه در آمریکا نگهداری می شود. این کتاب در "موزه هنر والترز" در بالتیمور ایالت مریلند نگهداری می شود.

The Walters Art Museum 600 N. Charles Street Baltimore, Maryland 21201 http://www.thewalters.org

نام این کتاب را " حیوان بئجرتمک" (آت بئجرتمک) گذاشته اند. در آن، به پرورش و بیماری ها و داروهای خاص اسب ها پرداخته شده است. 

گر چه خواندن این دست خط، بعد از عادت کردن چشم ها در نوع نگارش حروف، چگونگی چرخش و حرکت قلم نویسنده بر روی کاغذ، و چگونگی اتصال حروف به هم دیگر، عادت کردن مغز به دیدن و خواندن آن بسیار آسان خواهد شد اما فهم کلمات تخصصی مربوط به بیماری ها، داروها و ترکیبات داروها با هم، به آشنایی با این مسایل نیاز دارد تا بتوان آن را درست خوانده؟، درست ادراک کرد. در غیر این صورت، ممکن است کلمات را غلط خواند. به هر حال، چون کتاب دست نویس و تخصصی، علمی است، به تلاش اندکی برای خواندن، درک و فهم آن نیاز است.

با آشنایی با این کتاب، متوجه شدیم که زبان تورکی بیش از آنی که تا کنون تصور می کردیم، جنبه ها و کارکردهای علمی، تخصصی، رسمی، آموزشی و گستره نفوذ در علوم و تکنولوژی ها را داشته است.

انصافعلی هدایت

31 مارچ 2025