Thursday, January 15, 2015

گیردکانین آدلاری: چیچک قئنین دان یئمه گه دک




دوستلاردان بیری بیر نئچه گون ایره لی "گیردکانا" هر کیم اوز ماحالیندا نه دیر، دییه، فیس بوکدا بیر سورو یایمیش دیر. 



هر کیم، من ده اونلارلا بیرلیک ده، ساده جه گیردکانین آدی حاقدا اوز ماحالئم دا سسلنن آدی یایمئش دئم. آمما بیلیرک، گیردکان نئچه مرحه له دن گئچیر تا یئمه لی بیر یئمیشانا دونسون. 

گیردکان بیزیم تورکجه میزده چیچکدن چیخاندان تا یئییله نه دک، اونلار ادلا سسله نیر و اونلار حیسسه سی وار. هر دوورانین و هر حیسسه نین اوزونه عایید بیر آدی وار.

بونا گورا دوستلاردان بیر خواهیشیم اولاجاق. ساده جه بیر کلمه نی یازمی یاخ بلکه همن کلمه نین ایچینده کی خئردالیقلارادا (جزئیات) نظر یئتیراخ. مثلن: "گیردکان"! بو مئیوه یه و اونون آغاجینا عومومی بیر آد دیر. 

آغاجینا "گیردکان آغاجی" یادا "گیردکان" دییرلر. آغاجین یارپاقلارینا "یارپاق" یا "گیردکان یاپراغی"، میوه سی نین ایچه نه یئتیشمه میش و مئیوه باغلاماغا باشلایان زامانینا "فئرتئق" دئییلر. هه له ایچی سوکیمی دیر. 

بیر آز سونرا "سوتول"، بیر موددت سونرا "ایچیلی" حالینا گئچه ر. سونراسی "لپه" له نر. یانی یئتیشدیک جه آدی دئییشیلر. کالدان یئتیشمیشه دوغرو گئده رک، آدی دئییشه ر.

میوه "دویمه" باغلایان زاماندان میوه نین اوستونده بیر دادئ آجئ قابیق اولار. بو قابیغا "گازال" همده "قابئق" دییه ریخ. گازاللی گیردکانا (میوه سینه) "قوز" دئمک ده راییج دیر. قوزون بویاسی هر شئیه "چئخار" یانی هر شئیه "رنگ وئرر". قهوه رنگی آمما  قره-قئرمئزئلی اولاراق. 

هر نه قدر گیردکان کال اولورسا، گازال ایچینده کی میوه یه داها برک و موحکم یاپئشار. میوه نین ایچی یئتیشدیکجه و بیشدیکجه، ائشیک "قابئغی" یا گازالی دا یوموشالیر و بویاسینین شیددتی و گوجو ده آزالئر. گازالئن بو آجیلیغی و بویاسی و بویانئ وئرن آجی سویو، میوه نین گالئن قوروماقدان دولایئ اینکیشاف ادیب دیر.

 نهایت، ائوز ائوزونه، گازاللا گیردکان بیر بیریندن آیئرئلارلار. بو زامان گازالین ایچیندن بیر "سوموکلو" یا "جئنقیر" چیخار کی اونا "جئبیریخ" (جئبریق) یا گئنه ده "گیردکان" دییه ریک. 

جئبیریغین دووره سینده گازال اولان زامان، بیر قیسسا "ساپلاق"لا گیردکان آغاجئنین بیر قانادئندان یا بوداغئندان آسلانار. اگر بیر نئچه قوز بیر ساپلاقلا قانادا باغلانئرسا، اوندا او دوروما "چاتال" یا چاتاللی گیردگان دا دییه ریک. 

گازال چوخ رنگ وئرر. یادئما گلیر، گازاللا "ایپ" یا "چیت" یا پارچا یا "ایپلیک"، یون و  ...  بویاردیلار. یاخجی خورمایی له قهوه بویاسی آراسی رنگلر اله گلر. بو بویاقلارا طبیعی بویا دییردیلر و اینانیر دیلار کی یوماقلا "گه به" یا فرشین، جئجیمین، خورجون، فرمشین، کیلیمین، ... بویاسی سولماز. گیردکانین "ایچی" دئدیکده، سوموگون ایچی یا "گیردکان لپه سی" ایراده اولور.

گیردکان لپه سی اینسانین بینی کیمی ایکی حیسسه لی دیر و اورتادان بیر یئرده بیر بیرینه یاپئشار. یاپیشان یئرین بیر یاخجی آدی وار آمما من خاطئرلامادیم. بیر دوستوم دان سوروشدوم، اونا "چاتال" دیدی. 

نئجه آدامین بینینین ساغ - سول بولومون بیر بیریندن آیرئ ساخلایان بیر ظریف پرده وار، گیردکانین دا ایکی لپه سین بیر بیریندن آیئران پرده نین آدی ...

بعضی گیردکانلارین جینسی بیر جور دور کی سئندئراندا، ایچی چوخ راحاتجاسئنا چئخئر و لپه قولایجا، سوموکدن آیرئلئر. یادا "نازیک قابئخ" دئر. بونون دا اوزونه عایید آدئ وار. بلکه آتام - آنام دان سورشام. آمما بعضی گیردکانلارین جینسی برک دیر. سئندیراندان سونرا، لپه لری بو راحاتلئقلا سوموکلریندن آیرئلمازلار. بو جور گیردکانلارا "کار گیردکان" دییرلر. من همیشه فیکیر ادردیم کی گیردکانین قولاغی کار دیر و اشیتمیر. بلکه ده قولاغی وار و منیم خبریم یوخ دور؟

گیردکان آغاجلاری چوخ "یئکه" اولاردیلار. اونلارا "اوزون" دئمزدیرلر. جاوان و یونگول اوغلان یا قئز اوشاقلاری اونلارا "دئرماشاردیرلار و  "باشدا" اولان یا ال چاتمایان یادا اولاما چاتمایان قانادلارا و بوداقلارا دئرمانئب و گیردکانلاری درر دیرلر. آمما همه شه و هر یئره اللری چاتماز دی و ایمکانی واری دی قانادلار چاوانین آغیرلئغین ساخلایابیلمه سین و یوک آلتیندا سئنسین.

بوندان اوزاقلاشماق اوچون، بیر "ال آغاجیله" او گیردکانلاری "دویوب" یادا "ووروب" سالاردیرلار. یئرده دورانلار یا جاوانلاری اولمیین عاییله لر، "سئلبه" یادا "اولاما" یادا "اولاس" آدلی بیر چوخ اوزون یونتانمیش آغاج (نئجه مئتیر اوزونلوغوندا) واسیطه سیله ال چاتماز یئرلردن گیردکانلاری "سالماغا" چالئشاردیرلار. اولاس یا اولاما چاتمایان یئرلره، "جار جاوانلار" دئرماشاردئرلار.

بیز اوشاقلارا آغاجلارین اورا بوراسئندا یاددان چئخوب و قالان بیر قوز اولسای دی و اگر قارقالار اونلارئ بیزدن قاباخ تاپماسای دی، اونلارا "سئلبه" آتاردیق. ال آغاجین توولایئب اوزاق بیر یئری نشانلاییب، بو نیشانا دوغرو تولازلاماغا، سئلبه دییه ر دیک.

چوخ زامانلار کی الیمیزده آغاج اولماز دی، سئلبه لی یک، گیردکانلاری داشلاردیق. داشلارلا، نیشان توتوب، توشلایئب، وورماغا چالئشاردیق. حتتا وورابیلسئدیک، اوزونه چوخ گووه نن بیریسی، دییردی: ووردووومممم .... اوولادیم... منیم ... ... منی آنام اوچو دوغوب باخ ... من ...


اویونلاریمیزدان بیریسی ایله داشلا نیشانلاماق ای دیر. بیر نیشان قویوب، هر کیم اوز فندیله، توشلئییب، وورماغا چالئشار دی و اگر نیشانئ یاخجی و چوخ وورسایدی، اوزونه "شیشردی" یا غورورلا دولار دی.








No comments:

Post a Comment

حق آدلی بیر وارلیق یوخدور ایللا کی گوجلو اولوب، حاقی تعریف ادیب، گوجسوزله‌ره قبول اتدیره‌سیز

  حق آدلی بیر وارلیق یوخدور ایللا کی گوجلو اولوب، حاقی تعریف ادیب، گوجسوزله‌ره قبول اتدیره‌سیز بو دانیشیق‌دا، فیکیریمی گیزلتمه‌دن، پولیتیک ا...