آزربایجان میللی فعاللار اوچون؛ ژورنالیسم 3 - ب

ژورنالیستلرین ضییالی وظیفه و مسئولییت لری
بو "آزربایجانلی میللی فعاللار اوچون: ژورنالیسم" درس زنجیرلرینین اوچونجو بولومو دور. بو بولوم بیر آز اوزون اولدوغو اوچون، ایکی حیسسه ده تقدیم اولدو.
بیر اینجی بولمون باشلیقی، "ژورنالیستین وظیفه و مسئولیت لری" دیر. خولاصه دئمک ایسته سم، ژورنالیستلر، ایجتیماعنین، "ضییالیلاری" دیرلار.
"ضییالی" نه دئمک دیر؟
ایران آدلانان ائولکه ده ضییالی وارمی دیر؟
ضییالئنین مسئولییتی نه دیر؟
من، 27 ایل ژورنالیستلیکدن سونرا، ایمان و اعتیقادلا اعلان ادیرم کی ایراندا ضییالئ یوخ دور. ضییالی ژئرنالیست ده یوخ دور.
نیه؟
چون ضییالئلیق اوردا تورنیر کی بیر اینسان، (تحصیلیین آز-چوخلوغونا باخمایاراق) ائوز آنا وطنیندن باشقا ائولکهله ره سفر ادیر. بو سفرلر، اونا ایمکان وئریر کی باشقا ائولکه لرین اینکیشاف و گئری قالمیشلیقلارین یاشاسین و تجروبه اتسین. بو زامان دیر کی او اینسان قادیر اولابیلر، ائوز ائولکه سین باشقا تانیدیغی و یاشادیغی ائولکه ایله موقاییسه اتسین و ائوز تجرووبه لرینه دایاناراق، حوکوم وئرسین. ایراندا، گئچن 100 ایل عرضینده، بویله بیر فیکیر سیستیمی حاکیم اولمامیش و دئییل.
بونون اوچو ده ایرانلئلار، ائوزلرین، فیکیرلرین، عاغئللارئن، عنعنه لرین، تاریخ لرین، گئچمیشدن آز قالان میراثلارین و ... دونیانین ان بویوک و ان اونملیسی سایئرلار.
میلیونلار، دانیشگاه بیتیرمیش آداملار، بیر کره آیاقلارین ایران سرحدلریندن ائشیگه قویمادان، قضاوت ادیرلر و ایرانی و هر نه کی اونلار اونو یاخجی بیلیرلری، دونیانئن ان یاخجیلاری تانیر و قضاوت ادیرلر.
او حالدا کی قضاوت حاقلاری یوخ دور. چون فقط ایرانئن پروپاگاندالارئنا دایاناراق، حوکوم وئریرلر. او حالدا کی ایران پروپاگاندالاریدا، ایرانی جننت و دونیانئ فسادخانا و اخلاقدان قئراق بیر دونیا گوسته ریرلر.
بو آداملارین، ذهین دونیالاری، تجروبه یه و علمه دایانماق یئرینه، پروپاگاندا و تبلیغاتا دایانیر کی اونلاردا، نژادپرستلیک ایله مایالانیبلار.
بوندان دولایئ، ایراندا نه کی ضییالیق یوخ دور بلکه ایرانچئلئق سیستیمینده و فیکیرینده، بیر زهرلی مایا وار کی هر فیکیره و هر اینسانا گئدیر ایسه، اودا همن بو مورککب جهالت دردینه موبتلا اولار آمما ائوزو بو خسته لیکدن خبردار اولماز.
بو خسته لیک، 1304 اونجو ایلدن و ریضا پالانی نین ایش اوستونه گلمکیله باشلاندی و گونو گوندن، ایلی ایلدن درینلش دی.
نیه؟
بوندان اونجه، ممالیکی قاجار و قاجار شاهلاری، روسلا ساواشدا، ائوزلرینین فیکیر، دوشونجه، علم، تجروبه، و تلنولوژیک گئری قالمئشلئقلارئن گورموشلر آمما داها درین حیس اتمک اوچون، اینکیشاف اتمیش دونیانی، گورمک و تجروبه اتمک گرکیر دی.
بوردان دیر کی قاجار شاهلاری، دونیانی گوروب، تجروبه اتمگه قالخدئلار و بیر سئرا مملکتلری دولانئب، اونلارئن اینکیشافلاری ایله تانئش اولماغا و هر ایختیرالاردان بیر نومونه آلئب و مملهکته گتیرمگه جهد اتدیلر.
بو جهد و چالئشمانئن ائوزو بیر ضییالیلئق حساب اولار.
نیه؟
چون مملکتین و خالقئن فیکیرینین گئری قالماسینا اینانئب و اونا بیر چاره آختارئر تا هم مملکتلر و همده اینسانلار اینکیشاف اتسین لر و یو ائوزو ضییالئلئق دیر!
بو ایشده، دوولتین مسئولییتی وار آمما دوولت، موحیط و شراییطی اینسانلارئن اینکیشافی اوچون حاضئرلامالی دئر. بو آندان سونرا، اینسانلار، ائوزلری پولسوز، میننت سیز، گونوللو و ایسته یه رک، جریانا گیریب و خالقی بیر ساحه ده بیلگیلندیرملی و اونلارا تشکیلاتلانمانی تعلیم وئرمه لی دیر. ائوز علم و تجروبه سین خالقئنا حواله اتمه لی دیر.میثال اوچون، رحمتلیک، میزه حسن روشدییه جنابلاری، ممالیک محروسه دن گئدیر و بیر نئچه مملکتی دولانیر و تخصصوص آلیر. مملکته دونر-دونمز، یئنی مدره سه لرین آچماسینا تشببوث ادیر. نیه کی اونجا، اینکیشاف اتمیش مملکتلرین اینکیشاف سببی، اسکی سیستیم مکتبلر یوخ، یئنی سیستیم مکتبلر دیر کی هم ائوجوز، همده چوخ قیسسا زاماندا اینسانلاری ساوادلی ادیر. ساواددا ان اونملی شئی بودور کی اویرنجی نین فیکیری، اینتیقادی و یازادئجی و موشکول چوزوجو اولسون.
میرزه نین بو ایشه ایله، اسکی مکتبلرین شخصی و صینفی منفعتلری تهلوکه یه دوشدو. بو ائوزدن، خالقئ یئنی مکتبلرین و قوروجوسونون ضیددینه کوشقوردولار. روشدییه مجبور قالدئی، نئچه کره شهرین دئییشسین و اولومدن قاچدی آمما گوللهلندی و یارالاندئ. بونلان بیله، بیر ضییالئ کیمی داوراندی. او، پول و مقام آختارمادی. نیه کی جامعه نی، بیر نئچه پیلله یوخارئ آپارماغی دوشونور دو. بو ائوزدن ده، او خالق کی اونو ائولدورمهگه جهد ادیردیلر، اونلارا ائوز چئویرمه دی. اولاری ترک اتمه دی. بلکه گونوللو اولاراق، شهر به شهر دولاندی و مدرسه لری قورماغا و خالقی موعاریفلندیرمهگه داها چوخ چالئش دی.
بو عشق و بو هوس، قاجار دوورونون، ایجتیماعی حاکیم روحو و قانئ دئر. بوندان دولایئ، قاجار دوورونده، آزادلئق، آزاد فیکیرلشمک، آزاد یازماق و دانئشماق، دیموکراسی، قانون، حقوق، شاهلا عامینین برابرلیگی، شاهین موطلق ایختیارئنئن قانونی اولماسئ و آزالماسئ، و ... ایجتیماعییاتین فیکیرلرینده، درین یئر آلئر. اوراجان کی مشروطه ایصلاحلارئنئن آنا قانونونون بیر بویوک پارچالارئن، خالقئن عومومی ایستکلر دولدورور. همن بو قانونلاردا دیر کی "مطبوعات" دمئکراسی نین دورد اینجی روکنو حساب اولور. لاکن، ریضا پالانی نین ایش اوسته گتیریلمه سی ایله بیرلیکده، او روح و قانئ تازا دیکتاتورون ایراده و دوشونجه سینه ضید گورورلر. تامام او ایصلاحی حرکتلرین و او ضیالئلاشماقین قاباغئنا چئخئرلار. 50 ایل زور، ایشکنجه، اعدام، قتل، زیندان دان سونرا، ایجتیماعدا ضیالئلئق یئرینه، دوولت ایراده سی و دوولت ایستگی یئر آلئر.
اونون اوچون، اگر بو گون ایران ایجتیماعییاتینا باخسانیز، بو اعتیراضلاردا، هئش بیر دانیشگاه اوستادی، هئش بیر رومان، شعر، ناغئل، حیکایه، یا علمی کیتاب یازارئن گورمزسیز. بو حرکتلرده، "سراسری" آدلانان پارتیلردن هئش بیر حیمایت گورمورسوز. سیاست فعاللاریندان بیر خبر یوخ دور. مجلیس نوماینده لری لال اولوبلار یادا دوولت دن امیر آلئرلار. بیگم، بونلار ضیالئلار و الیت لر دئییرلر؟
منه جه دئییرلر.
نیه؟
چون خیاوانلارا توکولن الی یالئن خالق، هر نه قدر ایران و فارس تعلیم و تربیت سیستیمیدن اوزاق قالیبلار، او قدر آز ضییالئق ضیدلی زهردن جانلارئنا گیریب دیر آمما هر نه قدر ایران-فارس سیستیمینده درس اوخویوب و رسمی و دوولت سیستیمینه دایاناراق، الیت اولوب یا ضییالئ اولوبلارسا، او قدر، ضییالئلیق ضیدلی زهر اونلارین فیکیر و دوشونجه دامارلارئنا داها درین ایشلئیب دیر. اونلارین دوشونجه لری فلج اولوب دور آمما ظاهیر گورونوشلرینده، جور به جور ساققاللار، جوربه جور شیک پالتارلار، جوربه جور سیگارلار و پیپ لر، جور به جور بورکلر و پاپاخلار، کئراواتلار، پالتوولار، واکسیلی یا رنگلی باشماقلار، و ... ضییالئلئقلارین گورکمی اولوبلار. بونلار او آیه نین معناسئ دیرالر کی بویورور: او اششکلره بنزیرلر کی یوکلری کیتاب دیر آمما دوشونمورلر.
نیه؟
چون خیاوانلارا چیخان اینسانلار، دیکتاتورلوقلا، موطلقلیک ایله، حاقسیزلئقلا، قانوندان ایراق ایشلرله، بویوک بویک اوغورلوقلالا، و ... موخالیف دیرلر. ترسینه، اینسان حاقلارینا اینانیرلار. آزادلیق طلب ادیرلر. قوم یوخ، میللت لرین حاقلارینا اینانیرلار. "مدنی" فعالیت دن، دوولته "تسلیم" اولماغی دوشونمورلر. بو حالدا کی فارس-ایران سیستیمینده تربیت اولان اوستادلار، موعللیملر، سیاستچی لر، حیزبلیلر، و ... مدنی فعالییتی، موجود اولان دوروما و سیستیمه راضی اولماق گورورلر.
اونون اوچون ده، بو تیپ آداملار، بو عامی خالقین خیاوانلارا چیخماسی ایله موخالیف دیرلر و اینانیرلار کیاگر خیاوانا چیخیرلارسا، موجود سیستیمدن و دوشونجه دن حیمایت اتمه لی دیرلر.
آمما کوچه بازار خالقی، اونلار کیمی "ضییالئلئق زهیز ایله زهرلنمه میش لر. اونلار، "مدنی" فعالییتی، اینسان حاقلارین آلماق و دیکتاتورو یئخماق بیلیرلر. دموکراسینین حاکیمییتین ایستیرلر. آزاد سئچگی طلب ادیرلر. برابرلیک و مساوات ایستیرلر. اوغورلوقلارین قارشئسئ آلئنسین و اوغرولار توتولسون و اوغرولارئن حامی لری ده موحاکیمه ادیلسین، همن بو خالقین ایستک لری دیر.
بونلارا و رفتارلارنا باخارساق، گوروروک کی هر کیمین درسی ساوادی یوخاریسه، ضییالئق ضیدلی زهرلردن داها چوخ فایدالانمیش، ذهنی فلج اولموش، ترسه دوشونور.
بونلارا باخاراق، گئنه ایددیعا ادیرم کی ایراندا ضییالئ ژورنالیست، یازار، شاعیر، اوستاد، موعللیم، سیاستمدار، فیلیمچی، و ... یوخ دور. کوچه بازار اینسانلاری اونلاردان مین قات ضییالی دیر و اونلاردان چوخ ریسک ادیر. شخصی منفعتلر اوچون یوخ، ایجتیماعی منفعتلر اوچون ریسک ادن خانلار و خانیملار، ضییالی دیرلار.
بونلارا اساسن، ایراندا، ضییالئ ژورنالیست و یازار و فیکیر صاحیبی و سیاستچی یوخ دور.
بو زامان، آزربایجان میللی دوشونجه صاحیبینه، داها درین وظیفه و مسئولییت دوشور. او، پولسوز، فداکارلیق ادره ک، گئری ساخلانمیش خالقی ایره لی آپارماغی دوشونور. بونو، ائوزونون بورجو بیلیر. بو بورجو وئرمک اوچون، جانئندان، مالئندان، و یاشامئندان گئچیر تا خالقی بیر آتلئمدا اولورسا، ایره لی آپارسین.
سیز، آزربایجان اوچون ضییالئ ژورنالیست اولماق ایسترمی سینیز؟
انصافعلی هدایت
2018 ژانویه 02
تورنتو - کانادا
hedayat222@yahoo.com

Comments

Popular posts from this blog

سیاست، جسورلارین میدانی دیر