حجاب در اوایل اسلام، مختص زنان فاحشه بود

انصافعلی هدایت

تورنتو- کانادا

دهم سپتامبر   2016
hedayat222@yahoo.com

زنان در جامعه اعراب قبل از اسلام بر دو بخش تقسیم می شدند:

1.

  زنان آزاده که نه فاحشه بودند و نه توسط مرد یا زن پولداری، خریده شده بودند

 تا با فاحشگی اجباری، ثروت صاحب خودشان را بیشتر کنند.

2. زنانی که توسط یک زن یا مرد پولدار خریداری شده بودند تا بردگی صاحبش را بکنند و بر ثروت آن ها بیفزایند. یکی از راه های افزایش ثروت برده داران، اجبار زنان به فاحشگی نا خواسته و علیرغم میلشان بود.

برای این که مردان هوسران و شهوت پرست، در کوجه های شهرها و روستاها، به همه زنان جامعه با دید فاحشه و برده جنسی ننگرند و مزاحمشان نشوند، عرب های هوشمند و مدیران جامعه، چاره ای اندیشیدند تا از زنان آزاده و غیر فاحشه، در مقابل دست اندازی ها و تعرض های مردان فاحشه، حمایت کنند. از طرف دیگر نمادی برای فاحشگی ایجاد کنند. مانند آرم یا نشان یک حرفه یا شرکت.

مدیران اجتماعی وقت اعراب، برای جدا کردن و متمایز کردن زنان فاحشه از زنانی که "آزاده" می نامیدند (غیر فاحشه و غیر برده)، زنان فاحشه را مجبور به پوشش  یا حجاب و روسری کردند.

برای همین هم، زنان آزاده و زنان برده ای که به فاحشگی مجبور نمی شدند، بدون سرپوش و حجاب رفت و آمد می کردند. موهای "باز و افشان"، علامت "آزادگی" زنان بود و موهای "پوشیده و حجاب"، علامت "فاحشگی و بردگی" زنان.

یعنی، پوشیده بودن یا آزاد بودن سر زنان، سمبل "فاحشگی" یا "آزادگی" زنان جامعه وقت عرب بود. در آن زمان، عرب ها  تصور می کردند که آزادی زن در آزادی وی از پوشش و حجاب اجباری است و بر عکس، بردگی جنسی و نداشتن آزادی و اراده زن، در بر تن کردن پوشش مخصوص اما اجباری که با نام "حجاب"، دیده می شد.

وقتی اسلام ظهور کرد، مانند بسیاری از سنن اعراب، این سنت هم مورد قبول اسلام واقع شد. 

 

من به یاد دارم که در تبریز و شهرهای اطراف آن هم چیزی شبیه به آن سنت و سمبل اعراب، رایج بود.

الف - زنانی که مجبور به بردگی جنسی در فاحشه خانه ها بودند، مجبور به استفاده از "چادر" یا "چرشاب" یا (چادرشب در فارسی) که در تورکی به آن "چادرا" هم گفته می شود، بودند. 

هر کس هم آن را می پوشید، با تحقیر،"قره قارقا" یا "قارا قارقا" به معنی "کلاغ سیاه" خوانده می شد. این نوع پوشش اجباری، یکی از پوشش هایی بود که از دوران رضا پالانی (پهلوی) بر آزربایجان تحمیل شد ولی از سال 1357 به بعد، و در زیر نام "اسلام" به تورکان آذربایجان پذیرفتانده شد.

ب- بعد از هرج و مرج 1357، (به نا به گفته یکی از دوستان، "انقلاب نبود. چرا که شاه با تاج رفت و شاه با عمامه آمد) چادر سیاه یا همان "چرشاب" در بین زنان فاحشه که از فاحشه خانه ها آزاد شده و در جامعه پراکنده شده بودند، رواج یافت.

ج- طبق شواهد تاریخی، هیچ وقت، زنان آزربایجانی از چادر استفاده نمی کرده اند و چادر در جوامع تورک آزربایجانی رواجی نداشته است. 

د - کلمه ای با عنوان "حجاب" تا هرج و مرج 1357 برای من و شاید هم برای اغلب آزربایجانیان(؟!) کلمه ای نا آشنا بود و تا آنجایی که من به خاطر می آورم، در جامعه وراجی نداشت.
 

زنان آزربایجانی با پدیده و پوششی به نام "چادر" بیگانه بوده اند. برای پوشش خود، با توجه به محیط جغرافیایی، سرما، گرما و فرهنگ عمومی و دینی خودشان، لباس هایی متفاوت داشتند که ار محالی به منطقه دیگر متفاوت بودند. لباس های سنتی زنان و دختران تورکان، بسیار رنگارنگ و شاد بود. 

در آزربایجان، از رنگ های سیاه و تیره، به هیچ عنوان استفاده نمی شد. تنها استثنا برای بر تن کردن لباس سیاه، دوران عزاداری برای یک عزیز از دست رفته بود. حتی در چنین مواقعی هم، به عروسان و دختران جوان خانواده و فامیل اجازه داده نمی شد، بیش از 40 روز، لباس سیاه بر تن کنند.

برای همین، لباس سیاه، علامت عزاداری و سمبل "بیوه" بودن هم بود. اگر کسی در دوران شادی (عروسی، یا ...) خانواده و طایفه کسی، با لباس سیاه به مراسم شادیشان می آمد و با لباس سیاه شرکت می کرد، به "آرزوی آن فرد برای تبدیل شدن عروسی یا شادی به عزا" تعبیر و معنی می شد و موجب کدورت و دشمنی بین آن دو خانواده یا طایفه می گشت.

بر عکس همین هم رواج شدیدی داشت. رنک قرمز و سرخ، سمبل و علامت شادی و خوشی هم برای خود و هم برای دیگران بود. اگر خانواده یا طایفه ای در مراسم سوگواری برای عزیزی، سرخ با رنگی می پوشید و هویدا می شد، به شادی از مرگ آن مرحوم تلقی و تعبیر می شد. همین عمل، خود به خود، به دشمنی بدل می گشت که ممکن بود، دهه ها ادامه یابد و از هم انتقام آن را بگیرند.

بیش از 99 درصد لباس های زنان و دختران و نو عروسان تورکان آزربایجانی، ترکیب هایی از سفید و سرخ بودند. اغلب لباس ها  هم دارای گل های فراوان و رنگارنگ بودند که بر زیبایی و تنوع رنگی جامعه می افزودند.

در میان تورکان آزربایجان و در طول تایخشان، پدیده هایی به نام "حجاب"، "روسری" و "چادر" وجود نداشتند. 

زنان جوانی که هنوز صاحب 2-3 فرزند نشده بودند و  هنوز "تازه عروس" نامیده می شدند، برای احترام به بزرگترهای خانواده و ایل شوهر خودشان، دهان و بخشی از موهای سرشان را می پوشاندند ولی این پوشش زنانه، بسیار جالب، رنگین، زنگین و ظریف بود.

پوشش دهان و موی سر تازه عروس ها فقط در مقابل خانواده داماد و آن هم برای مدتی و برای مجبور کردن خانواده داماد به خواهش و تمنا از عروس، برای صحبت با آنان، داوام و رسمیت داشت. بسیاری از فامیل ها این نوع "شرم دخترانه و عروس" را در همان روزهای اول ازدواج، با دادن هدیه هایشان بر می داشتند تا عروس، راحت تر باشد.

زنانی که چند فرزند زاده بوده و از مقام "نو عروسی" به مقام "زن" و "مادر"ی ارتقاء یافته بودند، کمتر در قید و بند این تعارفات اجتماعی می ماندند. آنان حتی به هنگام شیر دادن به فرزندانشان، سینه هایشان را هم نمی پوشاندند. گر چه از نظر دینی و ایمانی به مسئله "محرم" و "نامحرم" بسیار پای بند هم بودند. مراجع شیعی تورک هم با این روش پوشش زنانه هیچ مخالفتی نمی کردند. بلکه حمایت هم می کردند.

عروسان و نو عروسان، لباسی می پوشیدند که همه سر و بخشی از موها و دهان آنان را می پوشاند و با صدای رسا و بلند هم صحبت نمی کردند تا این که هر کدام از اعضای بزرگتر از عروس (از نظر سن و منزلت اجتماعی) خانواده داماد، طبق سنت رایج منطقه و خانواده، باید هدیه ای گران بهاء به عروس می دادند تا عروس یا نو عروس با آنان و با صدای بلند صحبت کرده و دهانش از زیر پوشش زنانه بیرون بیاورد.

چون به تصویر کشیدن این نوع پوشش زنانه تورکان آزربایجان با کلمات خشک زبان الکن فارثی بسیار دشوار و حتی غیر ممکن است، با ارائه چند عکس از پوشش زنان آزربایجان، شما را با نوع پوشش زنانه تورکان آزربایجان آشنا می کنم.