سنت دموکراسی خواهی در میان ملاهای آزربایجان

به عقیده من، ملاهای یکصد سال قبل آزربایجان، مردمانی بسیار مترقی و روشنفکر و پیشتاز بوده اند.

همین یک عکس نشان می دهد که در میان معلمان مدارس رشدیه در تبریز، ملاها نقس مهمی داشته اند.

این ملاها در مقابل دیکتاتوری و سنت عقب مانده جامعه، ایستاده و تلاش کرده اند تا مردم را از سنت های دست و پاگیر و مدارس قدیمی و سنت های عقب نگهدارنده، آزاد و دور کنند.

برای همین است که شهید شیخ محمد خیابانی طرفدار آزادی و دموکراسی است. ولایت فقیه و ملاها را رد می کند و حکومت در جامعه را نه ناشی از اراده و تعیین خدا بلکه ناشی از رای و اراده مردم می داند.

برای همین تلاش می کند تا آزربایجان را از ممالک محروسه جدا کند. به عمر دیکتاتوری در این منطقه پایان داده و حکومتی بر اساس اراده مردم تاسیس کند. او نام آزربایجان را به عشق "آزادی"، "آزادیستان" می نامد تا الگویی مدرن و مسلمان از دموکراسی و اراده ملت در شرق مسلمان را به نمایش در آورد اما فارثیسم حرکت شیخ شهید خیابانی و مردم آزربایجان را به خاک و خون می کشد.

آیت الله شریعتمداری آخرین این سلسله از آزادی خواهان ملای ضد دیکتاتوری بود که هم با دیکتاتور تاجدار و هم با دیکتاتوری عمامه دار مخالفت کرد اما همان طور که شیخ محمد خیابانی بدست پانفارثیسم نژادپرست و عقب مانده ضد دموکراسی، قربانی آزادی و دموکراسی شد، شریعتمداری هم جانش در راه مبارزه با دیکتاتوری و برقراری دموکراسی برای مردمش از دست داد.