جهالت موهندیسلیگینه غلبه 225
بیتیکین آدی: ددم قورقود
یازار: بئللی دئییل
دیل: تورکجه - اوغوزلار لهجه سی
الیفباء: تورکو - عربی
یازی طورو: الیازما - دوزیازما
قونو: اوزون حیکایه
چاغ: 900 له 950 هیجری قمری ایللر آراسی
نوسخه: درسدن نوسخه سی
ساخلانئلان یئر: درسدن- آلمان
بو گون، تورک دونیاسینین ان آدلیم بیتیکینین "درسدن" - آلمان نوسخه سی ایله تانیش اولدوق.
بیتیکین آدی، جیلدین ایچ وه رینده "ددم قورقود" یازیلمیش. لاکین، بیر نئچه یئرده "قورقوت" دییه قلمه الینمیش.
بیتیکین یازیسی، ال ایله قله مه آلمیش گورونور آمما چوخ آچیق آیدین یازیلمیش کیمی گورونسه ده، بیر چوخ سوزله رین اوخونماسی، نئچه ده لیله گورا زور اولدو.
بیرینجی بوکی بیز ایران آدلی سیاسال وارلیقدا یاشامایا زورلانان تورکله ره، تورکجه نین اوخوماسی، یازماسی، آنلاماسی، همیده مکتبده، بیلیم یوردلاریندا قاداغان اولموش. بیزیم حاققیمیز یوخ دور اوز وطنمیمیزده، اوز آنا - میلی - اولوسال دیلیمیزده تورکجه نی درس آلالیم.
ایکینجیسی او کی بیز تورکلرین دیلی تورکو-عربی الیفبا ایله دوغرو دوزگون یازئلیب، اوخونابیلمیر. بیر آز دوغرو اوخوماق اوچون، سسله رین علامتله رینین اوزه رینه اعراب یا سسله ری یئرلشدیرمک گه ره کیر. بو سسله ری، ددم قورقود بیتیکینده گورموروز.
اوچونجوسو بو کی بیز آنا - میللی دیلیمیزده، یوزلر، مینلر، بلکه ده میلیونلار سوزجوکله ری گورمه میشیک، اوخومامیشیق. اوندان دولایی دا بئینیمیزده، او سوزجوکله رین سه سله ریندن، یازیلیشیندان، اوخونماسیندان، نقّاشلیقلاریندان هیچ بیر تصوّوروموز یوقدور.
اوندان دولاییدا، بیر چوخ سوزله ری گوررکن، یادئرقاییرئق. او سوزلر بیزه اوزگه دیل کیمی، آنلامسیز، اوخوماسی، آنلاماسی زوردان داها چوخ آغیر گه له بیلیر.
دوردینجیسی بو کی بو بیتیک ده الیازمادیر. بونلان بئله کی ان باشدا باخارکن، اونون اوخوماسی قولای گورونور لاکین اونون ایچینه دالارکن، بیر چوخ سوزله ر ایله قارشیلاشیریق کی اونلارین یازیلماسی ایله رسم اولماسیندان توره نیرلر.
حتّا بیر پار حرفله رین، آلتیندا یادا اوستونده نوخطالار وار کی بیزی اونلارین اوخوماسیندا گیجه للهندیریرلر.
سون اینجی بو دور کی بو بیتیگین دیلی چوخ گئچمیشه دایانیر، همیده اوزمانجاسینا، اوزتجه سینه یازیلمیش حیکایه دیلی دیر.
بیرده، بو بیتیکده، اوغوزلارین تورکجه سینده، گونده لیکلرده ایشلندیگی سوزله رین دئییشیم تاریخی ایله ده تانیش اولابیلیریک.
بو بیتیکی اوخومایا، اونلا تانئش اولمایا، اونو آنلامایا، اونون ایچینده کی سئرلاری کشف اتمه یه، یقین کی بو بیتیکده اوستا اولان بیر اوستا لازیم دیر کی ایللر بویو بونون اوخوماسیندا زحمتلر چکمیش، ترلر توکموش. سئرلارین آچمایا، سوزله رین آنلامایا چالئشمش اولسون.
بونلان بئله، بیتیکی ان آشاغا سویّه ده اوخوماق اوچون بیر آز زحمته دوزمک لازیم دیر تا اوخوجو بیر نئچه یاپراقی دونه لرجه اوخوسون. قایئتسین سهوله رین بیرده اوخوسون. آنلاماسینا داها بیرده چالیشسین.
بئله لیکله، بو بیتیگین اوخوماسی، ایگیرمی-اوتوز صحیفه اوخویاندان سونرا، قولایلاشابیلیر. نییه کی هر بیر سوزون اوخونماسی ایله آنلاشماسی، طورلو جومله لر ایچینده اوزونون سئررین آچی وئرر.
بیر سوزون اوستو آچیلیرسا، قایئدیب، اونجه کی اوخودوقلارین یئنی دن گوزدن گئچیریرسه، بیتیک، گئت گئده آیدنلاشمایا باشلار. یانلیشلار، سوزله رین اوزه رینده کی پرده لر، قئراغا چه کیلر.
بو بیتیکین اونمی حاقدا بیر چوخ کیتابلار، آچیقلامالار، آراشدیرمالار یازئلئب، یایئلیب دیر.
بیز، اونلارلا چوخ تانیش دئییلیز. بودا، بیزیم ساوادسیزلیقیمیزین داها بیر یونون گوسته ریر.
آمما بوگون، بو بیتیگی اوخورکن، اونون ادبی یازیلماسئنا آزدا اولسا گوز قویدوق.
بیزه بئله گلدی کی بو بیتیکین یازاری، اوز چاغئندا، بیر چوخ ادبی ایشلر گورموش همیده قلمه آلمیش کی بو چاغین ان اینکیشاف اتمیش دیلله رینده، یازیلاریندا اونلاری اله آلئرلار.
اونلادان بیری، نوقطه قویماق دیر. بیری ایسه چوخ آز سوزلر ایله جومله قورماق، آنلامی یئتیرمک دیر.
بونون اوچون، تورک دیلینین میلیونلارجا سوز داغارجیقیندا ماهیر اولمالی دیر. اونلارین ایشله یئش یئرله رین بیلمه لی دیر. هابئله مجهول یا اوستو اورتولو فعل لردن یوخ، بلکه معلوم-آیدین فعل لردن جومله لر قورمالی دیر تا یازی ایله سوزون کسه ری چوخ همیده قئسّا اولسون.
بیر آیری اوزللیگی اوندا دیر کی بسیط فعل لردن همیده اونلارا اکله ننلردن فایدا آلسین تا جومله لر قئسالانسینلار. مورکّب فعللردن، اولدوقجا ایراق دورولسون.
ددم قورقود بیتیگینده، بیر سوزلو جومله، ایکی سوزلو جومله، اوچ سوزله قورولموش جومله، دورد، بئش، آلتی سوزله معنالاری بوتون، آنلایئشی قولای، یئتیره جه گی کسرلی اولان جومله لر قورموش.
بودا، دونیانین ان گلیشمیش یازی شکلی دیر کی حایف اولسون تورک یازارلار آراسیندا، قئسّا یازی شکلینه اونم وئریلمیر.
بو گونلر، تورک یازارلارینین قله میندن آخان جومله لرده ایشله نن سوزجوکلرین سایی یوزله ری گئچه بیلیر.
بودا، اونلارین آنلاشئلماسیندا بیر بند کیمی یئر آلیر تا تورک اوخوجولار، اونلارین یازدیقلارینین اوخوماسیندان اوزاقلاشسینلار.
بودا تورک اوخوجولاری، اوزگه دیلله ره یونلدیر. تورکلر ده اوزگه دیلله ره وورقون اولارراق، باخیشلارین، یاشام اوچون اولان آنلایئشلارین، گوروشله رین بدل اولاراق اورگه له ره وئریرلر. اونلارین دوشونجه-باخیشلارین توپلومدا یایئرلار. نییه کی تورک یازارلارینین یازیلاری آنلاشیلماز یادا چوخ قارماقاریشیق اولورلار.
بو بیتیگین درس اوخوماسی، درس وئریلمه سی، ادبی یارادیجیقلاری، بو نسیلله ره قئلاووز اولابیلیر. اوزللیکله کسرلی یازیلیب، هئزلی، قولای دوشونمک کیمی یازی شکلین توپلوما قایتارمالی دیر.
انصافعلی هدایت
٠5. جمادی الثانیه ١٤٤٧
No comments:
Post a Comment