جهالت موهندیسلیگینه غلبه 212
1:
بیتیکین آدی: صرف ترکی
یازار: محمد نظیف، ابتدایی موعللیمی
دیل: فارسی
قونو: تورک دیلینین قایدا-قانونلاری
الیفباء: تورکو- عربی
ساخلانیلان یئر: نیویورک بیلیم یوردو- افغانیستان بولومو - آمریکا
چاپ چاغی: 1336 هیجری قمری
چاپ یئری: افغانیستان
آماج: افغانیستان دولتینین ایداره لریله مکتبله رینده تورک دیلینین (عوثمانلیجانین) تعلیمی
صحیفه سایی: 55 صحیفه
یازی طورو: دوز یازی - اوزت یازی
بو گونکو جهالت موهندیسلیگینه غلبه ده، تورک اینسانلارینین یاراتدیقی اویقارلیقلاریندان ایکی یئتیشمیش میوه سی ایله تانیش اولدوق.
بیر اینجیسی "صرف ترکی" دییه یازیلیب. یازارین آدی "محمد نظیف" دیر. بیتیکین یازاری افغانیستاندا "ابتدایی" موعللیمی دیر. او تورکجه نی افغانیستانین "مدرسه مبارکه حبیبیه و حربیه سراجیه" ده درس وئریرمیش.
او بو کیتابی 1336 هیجری قمری ایلینده "مطبعه مبارکه عنایت" یازدیقی باسینخاناسیندا باسدیرمیش. یعنی یوز اون بیر ایل ائونجه، مرحوم نظیف، بو بیتیکی افغانیستاندا اولان "مکاتب ملکی و عسگری دولت علیه افغانیستان"ا یازمیش.
نظیف رحمتلیک افغانیستانین تورک توپراقلاری اولدوقون بیلیرمیش آمما اونو دئمه دن، توم افغانیستانین او زامانکی و گله جکده کی توم چاغلاردا یاشایابیلن اینسانلارینا تورک دیلینین اونملی حاققیندا بئیله بیر جومله لر یازاراق، یادیگار بوراخمیش.
یازمیش: "چون تمدن و ترقی در عالم به تحصیل علوم و فنون است و مرصده این مقصد اقصا منوط و مربوط به آموختن السنه متمدنه وسیع است که کافل و شامل جمیع علوم و فنون می باشد و اگرچه چند زبان دارای این صفت در عالم موجود است اما برای عالم اسلامی بهترین السنه زبان ترکی عثمانی است که حائز جمیع صفات لازمه و کفیل اشاعت و اذاعت علوم است و نیز تعلیم آن نسبت و السنه یوروپی بصدها درجه بهتر است خصوصا برای مردم اسلام که زبان عربی را که جزء اعظم ترکی است عموما یاد دارند از این رو بادشاه معرفت شعار خودمختار دولت (افغانستان) این زبان گوهرفشان را در مکاتب سلطنت قوی شوکت خود جاری داشتند و چون برای آموختن هر زبان یاد گرفتن قواعد آن چون صرف و نحو ضروری است لهذا این رساله را بطریق سؤال و جواب برای هوسکاران لسان عثمانی تالیف نمودم که بزیر سایه مراحم وایه اعلیحضرت (سراج المله و الدین) و نظارت عالی متعالی حضرت (معین السلطنه) صاحب بر رحله تدریس انداخته شد."
گوروندوگو کیمی، مرحوم نظیف، تورکجه نین اونه مین اوروپا دیلله ریندن ده اونملی سایئر.
بودا گوسته ریر کی عوثمانلیدا تورکجه دوولت هابئله تعلیم و تربیت دیلی ایمیش همیده ایسلام-موسلمانلار آراسیندا یایقین اولان بیر دیل ایمیش.
اونون یازیسیندان بللی اولور کی عوثمانلی، اوز چاغینین ان اینکیشاف تاپدیقی دوولتلرن باشیندا اولماسادا، اونلارین یانی سئرا همیده هر ساحه ده اینکیشاف اتمیش بیر دوولت ایمیش.
اگر بویله ایمیش، نه دن ایندی بیزلر عوثمانلینی ان گئری قالمیش و تورک ضیدلی بیر دئوزان بیلیریک دییه سورمالییق.
جاواب بئله اولابیلیر کی چون مسیحی دوولتلر، صلیبی ساواشلاردان بری، یوزلر ایل چالئشمادان و نخشه چکمکدن سونرا تورک-عوثمانلینی یئخمانی باشاردیلار. اونلار، باشاردیلار کی ایکی چوخ قانلی و گئنیش ساواشی، دونیادا کی توم میللتلر ایله دوولتله ره زورلاسینلار. اونلار میلیون اینسانلاری اولدورسونلر. یوزلر مین شههر ایله کندله ری یوخا چیخاردیلار.
اونلار بو درین همیده گئنیش جینایتله رین نئجه یومالی و عاغیلجاسینا گوسته رمه لی همیده کندی اللرین تمیز- قانسیز گوسته رمه لی دیرلر؟
طبیعی کی اونلار، یئنیلمیش میللت لری ایله دوولتله ری، گوناهلاندیراراق، اونلار میلیون اینسان ایله یوزلر مین شههرلرین- کندله رین دارماداغین اولماسین، حاقلی و ده یه رلی گوسترمه لی همیده ایناندیرمالی لار. یوخسا اینسانلیغا و عاغیلا جاواب وئره مزلر.
عوثمانلی اونلارین اینسانلیقا زورلادیقلاری قانلی ساواشدا، همده ایچ ساتیلمیشلارین خیانتله ری سونوجو اولاراق، یئنیلدی.
همه شه، یئنیلن گوناه گئچیسی اولاراق، توم اسگیگلیکله ری، پیسلیکله ری، گئریلیک له ری، اخلاقسیزلیقلاری، یئنیله نین اوزه رینه یوکلر ایمیشلر.
اوندان دولایی، توم تاریخده گورونن ظفر روحو ایله، عوثمانلینی دا ایچه ریدن خایین لر-ساتیلمیشلار، ائشیکده ن ایسه دوشمانلار قارالادیلار.
بو ایکی دسته نین قارالادیقلارینا گورا عوثمانلی تورک ایله تورک دیلی دوشمانی ایمیش. تکنولوژیده ده گئری قالمیش ایمیش. آوروپانین خسته آدامی حوکمونده ایمش.
بس، اولوموده گره کیرمیش. اونون اولومون، میلیونلارین قانلارینین توکمه سین، هابئله عوثمانلینی تیکه پارچا اتمه سین ساوشا سه به ب سایدیرمیشلار.
مرحوم نظیف کیمیله رین یازدیقلاریندان بللی اولور کی بو طورلو قارا یاپمالار، تبلیغات و روحسال ساواش تکنیکله ری یالانلاری اولان پالازلارین اوستو آچیلاراق، دوغرولار گورونورلر.
نظیفف تورکجه نین قانون قایدالارین چوخ قسسا ج مله ده، بیر نئچه سوزله یازیب، سونرا اونو، بیر نئچه میثاللا آچیقلایئب. اونون بیتیکینده، سوزله رین قسسا اولماسی، اوخومانی، آنلامانی، هابئله اورگنمه نی قولایلادیر.
فارسی اولماسینا باخمایاراق، بو بیتیکین فایداسین اوزوموزده درین گوردوک.
2:
بیتیکین آدی: میزان الحق فی اختیار الحق
یازار: سیروز قاضی
نسساخ: مرتضی المزتلجی زاده
قونو: عقلانیت ایله فلسفه
دیل: تورکجه
الیفباء: تورکو - عربی
نوسخه چاغی: 1307
آماج: علوم عقلیه لری بیان ادر.
صحیفه سایی: 78 صحیفه
بو اوتورومون ایکینجی بیتیکینین آدین" میزان الحق" یازمیشلار آمما یازار، بیتیکین ایچینده اونا "میزان الحق فی اختیار الحق" آدین وئرمیش دیر.
بو بیتیک، 1307 اینجی هیجری قمری ایلینده، رحمتلیک "مرتضی المزتلجی زاده" الی ایله قلمه آلینمیش دیر.
کیتابین آدیندان بللی اولور کی "حاق" نه دیر، اونو نئجه تانئییب، سئچمک اولار کیمی درین دوشونجه قونوسون سئچیب، آچئقلاماغا جهد ادیب دیر.
اونون دوشونجه و قضاوتینه گورا، او زامانین توپلومو ایکی یئره بولونموش. بیر چوخ اینسانلار، اوزله رینین ظن و توههومله ری اوزه ره، توپلومدا دانیشیقلار قونولارین آچیب، اوز یالانلارین، علمی همیده دوشونجه دانیشیقلاری آدی آلتیندا یایقینلاشدیریرمیشلار.
او بو قونونو، بو سوزله ری ایله یازمیش: " اوّل آفرینشدن برو میان ارباب دانشده عقل ایله نقل توامان و معقول و منقول قرین برهان ادوکی مسلّم و معارج یقینیه مسلک برهان مدارج و مسلّم اولمغله بحث و نظر و اوینلرئلمه (؟) معدّل علیه جمهور و مراجع ایلیه بر اموردر بعض ناس و وسواس خنّاس اغواسیله طریق برهانی قویوب، جهل و حماقتدن ظنیات و وهمیات ایله برهانه معارضه قصدین ایدوب بر قاچ مساله ده نزاع و تصعّب باطل فرضنه مبتلا اولوب، سلفده گچن تصعّب جنگلری کبی بو ارباب حماقتک باطل جداللّری قتاله مؤدّی اولمغه آزقالمشدی آکه بناء نزاع اولان مساله لرده طریق برهانی بیان ایچون بیر ایکی سطر تسوید اولنوب میزان الحق فی اختیار الحق دنیلدی تا که عامهء نزاع و جدال مادّه سی نه در و نه مقوله ثمره یی منتج اولور بیله لر و حماقت و ادبلرندن دودب قوری غوغادن فارغ اولالر. پس بر مختصر، بر مقدّمه و نیچه مباحث اوزره مرتّبدر"
انصافعلی هدایت
21 جمادی الاول ١٤٤٧
No comments:
Post a Comment