کیتاب اوخومالییق: سومورگهچی و سومورگه لشتیریلن‌لر - 7
یازار: آلبرت مئمی
بو گون، "کوچوک سومورگهچی" باشایقلی موضوعنون اوخوماسینا باشلادیق.
یازارا گورا، سومورگه چیلیگین ائوچ آشاماسی ایله تانیش اولموشوق کی «کار» یا منفعت، «آیریجالیق» یا تبعیض و «غصب» یا ایشغالدان عیبارت‌لر.
یازار "ویجدان"ا بارمارق قویور. ویجدان نه دئمک دیر؟
منجه، ویجدان توپلومدا بولونان اخلاق آنلامی، عورف‌لر، قانونلار، اینانجلار، عنعنه‌لر، گلنک‌لر، گوره‌نک‌لر، توپلومسال دونیا گوروشو، یازما اوخوما، اوزمانلق آلانی، تجروبه‌لر و ... کیمی قایناقلاردان آلدیقیمیز بیلگی‌لردن عیبارت دیر.
ویجدان بیزیم توپلومسال و بیرئیسل کاریمیزا باغلی دیر و اونون اساسیندا معنا اولار.
بونون ائوچونده، ویجدان دئدیگیمیز وارلیق وارسا، زمان سوروه جینده، توپلومدان توپلوما، عاییله‌لرده و هر بیر بیرئی‌دن بیرئیه دئییشیر. قیصاص، اعدام و موجازاتلار، ویجدانی حرکه‌ته گتیرمز. قانونلارین داها چوخ اتگیسی وار.
هر کیمین ویجدانی او زامان سئزئلدار کی اونلا ایلگیلی چیخارلار، تهلوکییه دوشسون.
ویجدان‌لا ایلگیلی، قودرت و گوج عامیلی ده اونملی دیر. ایستر - ایسته مز، گوج، حاق یارادار و گوجلولر، گوجسوز بیرئیلر یا توپلوملارین وار یوخون و حتتا توپراقلارین اللریندن آلار.
گوجلونون قارشیسیندا، گوجسوز توپلوم یا بیرئی، بیر ایش گوره بیلمز. یعنی سئوک یا سئومییک، گوج، حاق دوغار و یاراتدیقی حاق قاورامین زورلار.
اگر گونئی آزربایجانین ایشغالین ائورنک آلساق، گوره‌ریک، آزربایجانین ایشغالیندان، آزربایجان تورکلرینین سوی قئریمیندان، فارس توپلومونون ویجدانی سئزیلداماز.
چونکو، فارسلار، بو ایشغال و سوق قئریمی، کندی چیخارلاری ائوچون لازیم گورورلر. بونون ائوچونده فارسلارین ویجدانی راحاتسیز اولمامیش.
ترسینه باخارساق، آزربایجان تورکونون چیخارلاری، جانلاری و تورپراقلاری تجاووزه معروض قالمیش. بیر چوخ اینسانلار قتله یئتیریلمیش. سورگون اولانلار دا وار. تورکون تاریخسل وطنی ایشغال اولموش.
بوندان دولایی، ایشغالدا اولان تورکلرین ویجدانی سئزئلدار و فارسلارین بو ایشلرین، ویجدانسیزلیق تانیر.
هابئله، "کار"یندا آنلامی منیم گوروشومده فرقیلی دیر. کار دوز یا کسه یولدان اولابیلیر.
مثلا، هر بیر آلئش وئریشده، موطلقا بیر کار، سوزون قونوسو دور. آل وئرده کی کار، ثروت یا روحسال کار اولابیلیر. بو، دوز کار دیر.
عاشیق اولماق، اوشاق ساخلاماق، یئتیملردن حیمایت، باغیشلار تای خرجلر، جیبدن گئدیر آمما کار یا قازانج حساب اولور.
بیز، بو خرجلرین کولگه‌سینده، روحسال، دویقو، ایچ راحاتلیقی یاشار، بیر جوره روحسال اوستونلوگوموزو اله گتیریریز.
کسه کار، بوندان عیبارت دیر:
مثلن، قوزئی آزربایجان جومهوریتینین توپراقلاری، ائرمنیلر الی ایله ایشغال ائولور. آزربایجان، توپراقلارینین ایگیرمی فایزین ایتیریر. یوزلر مین آزربایجانلی تاریخسل وطنلریندن قاچقین دوشوب‌لر.
بو حادیثه، تورکلرین ویجدانین اینجیدیر آمما فارسلارین ویجدانی سئزئلدامئر.
نییه؟
بونون یانئندا، گونئی آزربایجان، قشقایی تورکلری، گونئی تورکمنی‌لر و هابئله بوتون تورک دونیاسی، بوندان بئله کی ائوز توپراقلارین الدن وئرمه میشلر، آمما کسه‌دن اولسادا، کارلارین ایتیریب، بویوک ضرره دوشموش‌لر.
نتیجه‌ده، کارین آنلامی، توپلوما، حتتا بیرئیلره ده باغلی دیر.
داها بیر میثال اولاراق، اگر فارس و ایران حاکیمییه‌تینین، گوجو، اوردوسو، تورکلردن باشقا بیر گوج (عراق، عربلر، آمریکا، افغانیستان، پاکیستان .... ) الی ایله دارماداغین اولورسا، بو، کسه‌دن، ایراندا یاشایان فارس اولمایان میللتلرین کاری دیر.
یازارین اینانجینا گورا، "کار"، "آیریجالیق" و "غصب" حاقدا اولان دوشونجه، یوروم، سومورگه‌چیدن علاوه، هر بیر اینسانین ویجدانین، شخصیتین (کیشیلیگین) ده شکیللندیریر.
یازار، "یئرله‌شیمجی آدای"ئندان دا سوز ادیر. سومورگه چی اونلاری، جور به جور "میکانیزم‌لر" یا یول یونتم‌لر ایله سومورگه‌یه داشیتدیریر.
بوردان، بو آنلام چئخیر؛ سومورگهچی، سومورگه‌یه آدام داشیماق و سومورگه‌نین اینسان نوفوسون دئییشمک ائوچون، باشدا، بیر توپلومو، «آدی» سئچیر و اونلارا، سومورگه‌یه گوچمک ائوچون، بعضی ایمکانلار و اوستونلوکلر یارادیر.
ایران فارس حاکیمیتی، فارس اولمایان میللتلرین وطن‌لرین سومورگه بلله‌دیکدن سونرا، سومورگه توپلومونون نوفوسون دئییشمک ائوچون جور به جور میکانیزم‌لردن ایستیفاده ادیر.
مثلن؛ فارس اولمایان میللتلرین، یئر آلتی قایناقلارین، پول وئرمه دن، آپاریر.
او قایناقلارین غارتی ائوچون، یئرلی و ایشسیز اینسانلاری موفته‌سینه ایشه آلیر.
ایشچیلرین پولون، فارس بانکلاریندا ساخلایاراق، فارس بولگه‌له‌رینین گلیشمه‌سینه خرج ادیر.
بو میللتلرین وطنین‌ده ایش یاراتمیر.
ایشسیزلیگین اورانی، چوخ اوسته دیرمانیر.
ایش گوجو، یاشامی ائوچون، وطنین‌دن گوچمک زورلوقوندا قالیر.
کوچن‌لر، شهرلرده یاشارسالار، توپراقلارین، ده‌یر دئیمه‌زه ساتار، کوچر.
کندلرده یاشارسا، ایشسیزسه، اونون توپراقلارین هانکی ایشسیز و پولسوز آلابیلرکی؟
اودا، مجبور قالاراق، یوردون یوواسین بوشلار. الی بوش، فارس دوولتی ایش یارادان بولگه‌لره کوچر.
کندلردن گوچموش ایسه، ایش تاپدیقی یئرلرین ان دالی قالمیش محلله‌لرینده کیراجی اولار.
شهرده یاشارمیش و کوچرکن، الینده بیر آزدا اولورسا، پولو وارسا، او پوللا گوچ دوگو یئرده دردینه ده‌ین بیر یئر یا ائو آلابیلمز.
اورادا، کوچه‌رین یئر-یوردونون تایئنین موشتریسی قات قات چوخ اولدوقو‌ندان، قیمت‌لر ده چوخ باهادیر.
اونون اوچون، الینده اولان پولو وئرر، فارس بانکلاریندان، چوخ یوخاری ریبا ایله بورج آلیر. ایللر بویو، ایشلیر. یاشامیندان کسیر. بورجون اؤدور. اوزونه، عاییله سینه بیر شئی قالماز. هر نه ایشلیر، قازانیرسا، فارسین جیبینه گئدیر.
سومورگه‌چی‌لرین، او ایشچی‌لر ائوچون باشقا بیر آدای قوروپلاری وار.
فارس سومورگه‌چیسی، کوچه آدای شهرلرده، ایش اعلانی وئریر. اونلاری فولان یئرده، فولان ساحه‌لرده ایش اوزمانی لازیم دییه، ایشه، قازانجا، سومورگه‌یه کوچه دعوت ادیر.
یاتیریم، ایش کوچو سیستیمینده، کوچه‌ریلرین، سومورگه میللت‌لرینین، سومورگه‌چی‌لرین آماجلاریندان خبرلری اولماز.
سومورگه‌لشتیریلن‌لر، ایشسیزلیگی یاشار، اونون وارلیقینا اینانار، بو ائوزدن اوزاقلاردا ایش آختاریب، اورا کوچمک ایسترلر.
آمما فارس سومورگه دوولتی، ایش کوچو سیاستی ائوزه‌ره، «الیف» سومورگه‌سیندن، «ب» سومورگه‌سینه، «ب»دن سه، «ج»یمه، جیمدن «ی»یه داشیتیر.
فارس سومورگهچی بونا بنزر سیاستلر ایله، هم دیموقئرافی‌نی دئییشدیریر، همده توم سومورگه‌لرین توپراقلاری بوله‌رک، قونشو سومورگه‌لره یاپیشدیرار.
بئله‌لیک ایله، توم سومورگه‌لرین اهالیسین، بیر بیرینه، دوشمن دورومونا گه‌تیریر. بو سیاست ایله، گلجه‌گین ساواشلارینین توخوملارین اکیر.
بونون ائوچون دور کی ساواشلارا لازیم اولان توم آنا فابریکالاری فارس «کویر» دوشونجه، کویر توپراقلاریندا یئرلشدیریر.
بو آرادا، دوولت ایراندا و فارسیستان بولگه لرینده، کوچری‌لر و یئرلشن‌لر ائوچون "شهرک" دییه، یئنی شهرلر دوزلدیر تا آدای یئرله شیمجی‌لری اورالاردا یئرلشدیرسین.
یعنی شهرک قاورامی، فارسلارین ایسته‌دیگی آدای یئرله‌شیمجی‌لری ائوچون دور.
بو شهرکلر، بیر بیریندن آرالی، قولای موحاصیره و یونه‌تیملی، هر بیر شئیه موحتاج وآنا شهره باغلی بیر توپلوملاردیر.
سومورگهچی، کوچن، یئرلشتیریلن اینسانلاری ایله بیر دوشونجه، توپلوم و ایقتیصاد دورومونا دوشورور کی اونلاردان، گونوللو سومورگه یانلی‌سی (طرفداری) یارادیر. یاشامین هر قونوسوندا سومورگه‌چییه باغلی دیرلار. سومورگه‌چیدن گئچینیرلر: ییه‌جک‌لری، ایچه‌جک‌لری، گل-گئت‌لری، ایشله‌ری، ائو بورجلاری، اومودلاری، گله‌جک‌لری، درس اوخوماقلاری، اوزمانلاشماقلاری، بیر بیرله‌ریندن قوپموشلار، یاردیم آلامازلار، بیر گوشییه سیخینمیشلار، عوصیان اده‌مزلر.
طبیعی که سومورگهچی اونلاری بؤلدوگونه گورا، اونلارا ایش وئردیگینه گورا، اونلاردا «میننتدارلیق» روحو یاراتمیش دیر.
بو روحون کولگه‌سینده، اونلارین بئینین یئخاماق، سومورگه‌چییه داها قولای اولموشدور.
سومورگه‌لشتیرن‌لرده، میننتدارلیقدان دولایی بئیین یئخامانین قارشیسیندا دورامازلار. بئیین یئخامایا تسلیم اولاراق، بیلدیکلری کندیلرین داناراق، او جور تانیرلار، گوررلر کی سومورگهچی ایراده ادیر.
بئیین یئخاماق ائوچون، سومورگهچی، بیر سئرا شوبهه‌لر یارادار. بیر سورو سورولار اورتایا آتار.
هر توپلومدا، بیرئی‌لرین روحو، ایچی، باشقا بیرئی‌لرین، توپلوملارین قارشیسیندا ضییالی گورونمه‌یه احتییاجی وار. هر بیرئی بو دویقونو یاشامالی دیر.
بونا جاواب اولاراق، سومورگهچی، ضییالی کیمی گورونن‌لره، آراجی اولور. اونلارا ضییالیلیق خوره‌گی یارادیر.
ضییالیلیقی، اونملی یاشام مسئله‌لریندن اوزاق توتاراق، فرعی موضولار یارادیر. اینسانلاردا، توپلوملاردا ضیالی فیگورو توتاراق، اونملی یاشام موضولاریندا یوخ، یاشاملا ایلگیسیز یادا آز ایلگیلی قونولاردا دارتیشنالی موباحیثه‌لر آپاریرلار.
آذری، تورکلشمیش، قوزئیدن بورایا کوچموش، قوزئیه دونمه‌لی، ایران، ایرانلی، آریا، آریایی، کوروش، هر یئر ایران دیر، ایرانشهرلیلیک، اورا بیزیم، اورا بیزه قوشولمالی، ... کیمی قونولار، مینلر یازارین، ضییالی‌نین ضییالیلیق قونوسو اولموشدور آمما بو ضییالیلاردان بیریسی سوروشماز:
سومورگه نه دیر؟
بیز می سوموگه‌لشدیریلمیشیک؟
نه‌دن بیزیم توپلومدا ایشسزلیک دیر؟
نه‌دن کوچمک زوروندا قالمیشیق؟
نه‌دن، فارسلار، بیزیم وطنه، ایش ائوچون کوچمزلر؟
نه‌دن بیزیم وطنده یاتیریم یاتیلیرمیر؟
نه‌دن بونلارا تای سورولار، قونولار، بئیین‌لری یئخانمیش، هابئله بئیین‌لری سومورله‌لنمیش ضییالیلارین موباحیثه قونوسو اولماز؟ اولامازدا. ایذین ده وئریلمزلر بونلارا تای قونولار ضییالیلیق قونوسو اولسون. بونون ائوچون دور کی ضییالیلیق قاطئر کیمی قئسیر دیر.
ضییالی گورونمه دیویقوسونون احتیاجینا ملزمه وئرمک ائوچون، فرعی بحث‌لر آچار. اینسانلارین بئیین گوجون، یاشامدان اوزاق مسئله‌لرله مشغول ادر.
سورار: سیز، سومورگه‌گدن و سومورگه‌چیلردن دانیشیرسیز آمما سومورگه دئدیگینیر یئرلرده بئله سومورگهچی یا یوخ دور، یادا چوخ آزدیر. مثلن، گونئی آزربایجانین توپراقلاریندا ایگیرمی میلیونا یاخین اینسان یاشیر. بونلارین ایچینده نئچه فارس گورونور؟
بلکه اونلارین ایچینده بئش مین فارس یوخ دور.
سومورگهچی، ائله بیر یول یونتم گوتورور کی یئرله‌شیمجی‌لری، حتی یئرلی‌لری، سومورگه طرفدارینا چئویریرلر.
بو اینسانلار، سومورگه چینین دوشونجه لرین، یاشام طرزین، دونیا گوروشون، سیاستلرین، اوستونلوک‌لرین، آوانتاژلارین، آیریجالیقلارین و ... مودافیعه ادرلر.
یازار، اینانیر کی اگر بیر یئرلشیمجی اولسون کی اخلاق اینانجی، دوشونجه‌لری اونا ایذین وئیرمیرسین اؤزون استون گورسون.
او، اکونومی و توپلومسال کوشوللاردا، یئرلی سوموگه اینسانی ایله برابر دیر. او، ایی قلبی لی بیر اینسان دیر.
بونلان بئله، اولاناقسیر دیر، بئله بیر یئرلشیمجی وار اولسون.
نیه کی؛ سومورگه ده اولان توم یئرلشیمجی‌لر ائوچون آیریجالیقلار وار. بونلار، بویوک یئر، معدن لرین صاحیبی دیرلر. دوولتی ده اونلار یونتیرلر.
بونلارین بیر چوخونون بئیین‌لری یئخانمیش. بونون ائوچون ده، بئینلری یئخانمیش یئرلی‌لر و یئرلشمیش‌لرین ایشلری بیر یونلو دئییل بلکه حکومت طرفیندن، توپلومسال اولاراق دستتک‌له‌نیرلر.
بونلار ایناتلا، لج ایله، سومورگه‌چینین آوانتاژلارین مودافیعه ادیرلر.
انصافعلی هدایت
تورنتو - کانادا
05.05.2022
No comments:
Post a Comment